AVRUPA Birliği Çevre Komisyonu, bor madenini ‘insan sağlığı açısından tehlikeli madde’ kategorisine almak istiyor.
Eğer bu plan hayata geçirilirse, Türkiye pazardaki payının yüzde 60’lık kısmını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalacak. Tartışmalı planı yürüten komisyonun iki genel müdürlüğünden birinin başında Yunanlı Stavros Dimas, diğerinin başında ise Kıbrıs Rum Kesimi’nden Markos Kyprianou’nun görev alması dikkat çekiyor.
AB Komisyonu, 2003 yılında bor madeninin sağlığa zararlı olduğu gerekçesiyle 3. kategoriye alınması için girişimlerde bulunmuş, Türkiye’nin ve Avrupa Borat Birliği’nin yaptığı çalışmalarla bu girişimler durdurulmuştu. Ancak, geçtiğimiz yıl komisyon bor madenini tekrar değerlendirmeye aldı.
Bu kez, bor katkısı olan paketlerin 2. kategoriye alınması ve üzerlerine kuru kafa ve kemik işareti konulması isteniyor. Komisyonun, internet sitesindeki listede bor bu kategori içinde gösteriliyor.
Nisanda yayınlanacak
AB Çevre Komisyonu’nun nisan ayı sonunda bor ve boratların da bulunduğu listeyi açıklaması bekleniyor. Listenin kabul edilmesi halinde, Avrupa Komisyonu Çevre Genel Müdürlüğü bir teklif hazırlayacak.
Komisyonun onayının alınmasının ardından, bor ve türevlerinin bir kısmı tehlikeli maddeler kapsamına girecek. Bu çerçevede, Türkiye’deki ilgili kuruluşlar ile Eti Holding’in de üyesi olduğu Avrupa Borat Birliği çalışmalarını hızlandırdı.

AB Çevre Komisyonu’nun kararına karşı hukuki süreci başlatan Avrupa Borat Birliği, Türkiye’nin de siyasi anlamda destek vermesini istedi.

Bu arada, AB Çevre Genel Müdürlüğü, bor madeni üzerinde çalışan uzman ekibine 2004 yılından itibaren ‘gizlilik’ kuralı getirdi.

Ekip tamamen değiştirilirken, yeni uzmanların kimlerden oluştuğu sır gibi saklanıyor. Ekipte yer alan uzmanların isimleri ve kişisel bilgilerinin yanı sıra akademik düzeyleri, uzmanlık alanlarına ilişkin bilgilere de ulaşılamıyor.

Bilimsel çalışmaların gizli bir ekip tarafından yürütülmesi de soru işaretlerine neden oluyor. Ayrıca, ekiplerin, bor madeninin zararlarına ilişkin araştırmayı fareler üzerinde yaptığı belirtiliyor.

Ancak uzmanlara göre, farelere ağız yolu ile bor madeni verilerek genel bir değerlendirme yapmak mümkün değil.

Bor madeni hakkında: 

 Bor Madenleri Bor madenleri yeryüzünde mineral tuzları şeklinde bulunmaktadır. Onlarca bor tuzundan ticari değeri olanlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Türkiye'de işletilen bor madenleri tinkal, kolemanit ve uleksittir.Bor madenleri içindeki B2O3 oranına göre değerlendirilir. İçinde daha fazla B2O3 içeren bor madeni az olanına göre daha değerlidir

Mineral Formülü % B2O3 Bulunduğu Yer
Tinkal Na2B4O7(10 H2O) 32,0 Türkiye,ABD
Kernit Na2B4O7 (5 H2O) 51,0 Türkiye, ABD, Arjantin
Kolemanit Ca2B6O11 (5 H2O 50,8 Türkiye, ABD
Uleksit NaCaB5O9 (8 H2O) 43,0 Türkiye, ABD, Arjantin
Propertit NaCaB5O9 (5 H2O) 49,6 Türkiye, ABD
Szaybelit MgBO2 (OH) 41,4 Kazakistan
Hidroborasit CaMgBO11 (6 H2O) 50,5 Türkiye
Dünya'da ve Türkiye'de Bor Madeni Rezervleri

Dünyadaki bor madeni rezervlerinin % 66'sı Türkiye'dedir. Dünyada işetilen toplam 488 milyon tonluk rezervin 320 milyon tonu Türkiye'dedir.
Dünya'da işletilen ve tahmin edilen bor madeni rezervlerinin B2O3 miktarlarına göre dağılımı yüzdesi aşağıdaki tablodadır.

Ülke İşletilen Rezerv Miktarı İşletilen Rezerv % Bilinen Rezerv Miktarı Bilinen Rezerv %
Türkiye 320.000.000 66 % 803.000.000 63%
ABD 60.000.000 12 % 209.000.000 16%
Kazakistan 54.000.000 11 % 136.000.000 11%
Çin 27.000.000 6 % 36.000.000 3%
Güney Amerika 27.000.000 6 % 91.000.000 7%
Toplam 488.000.000 100 % 1.275.000.000 100%


Türkiye'de bugüne kadar işletilmiş bor madeni ocakları ve bulundukları yöreler tabloda gösterilmiştir. Şehir İlçe-Yöre Maden Adı Maden Cinsi
Balıkesir Susurluk, Bigadiç, Sındırgı, Küçükler Aziziye, Sultançayırı, Tulu, Salmanlı, Ankara, Acep, Domuz, Kireçlik, Kurtpınar, Faraş, Günevi, Beğendikler, Yeniköy Kolemanit ve Uleksit

Kütahya Emet Hisarcık, Harmanköy, Espey, Killik Kolemanit
Bursa Kestelek Kestelek Kolemanit
Eskişehir Kırka Göçenoluk, Harmankaya, Tinkal

İşletilen Maden Rezervleri

Kırka'daki tinkal cevheri yaklaşık %25-26 civarıda B2O3 ihtiva etmekte, çıkarılan cevher Kırka'daki 1.150.000 ton/yıl cevheri işleyecek kapasitedeki konsantratör tesislerinde zenginleştirilerek B2O3 oranı %32-33'e yükseltilmekte ve tane büyüklüğüne göre klasifiye edilmektedir. Kırka Konsantratör Tesisi 1975 yılından beri faaliyettedir.

Emet'te bulunan ve yaklaşık %28 ile %37 arasında B2O3 ihtiva eden kolemanit yataklarından çıkarılan cevher ise toplam 1.200.000 ton/yıl cevheri işleyecek kapasitedeki konsantratör Tesisinde yıkanarak B2O3 oranı %43-45'e yükseltilmekte ve ürün klasifiye edilmektedir..

Bigadiç yöresinde bulunan ve ortalama %30-32 civarında B2O3 ihtiva eden tüvenan kolemanit cevherini zenginleştirerek B2O3 oranını %40-44'e yükselten, cevher zenginleştirme tesisi 1979 sonundan beri işletmede olup, kapasitesi 600.000 ton/yıl tüvenan cevherdir.

Kestelek Işletmetmesi'nde de 200.000 ton/yıl tüvenan cevher zenginleştirme kapasiteli konsantratör tesisi faaliyet göstermektedir.

Kullanım Alanları

Üretilen bor madenlerinin % 10'a yakın bir bölümü, doğrudan bor madeni olarak kullanılırken, % 90'ı bor ürünü üretiminde kullanılmaktadır.
Kolemanit ve uleksit maden olarak, doğrudan doğruya cam elyafları ve cam yünü üretiminde kullanılabilmektedir. Kolemanit ve uleksit'in cam elyafı üretimindeki alternatifi borik asittir.

aktifhaber