Hülya Karabağlı (Medyaspot)

CHP Grubu olarak, Sayıştay’ın Türkiye Büyük Millet Meclisi adına kullandığı denetim yetkisini hakkıyla yerine getirmesinin sağlanması amacıyla Sayıştay Kanunu’nda değişiklik öngören kanun teklifini  Meclis Başkanlığı’na sunmaya hazırlanıyor. Meclis Plan ve Bütçe Komisyonunda, TBMM, Kamu Denetçiliği Kurumu ve Sayıştay’ın 2020 yılı bütçeleri görüşmeleri öncesinde basına,  “2018 Yılı Sayıştay Raporları Görüşleri” raporunu dağıtan  CHP Grubu, “Bugün  Sayıştay’ın, “iş ve işlemlerin gerekliliği, ölçülülüğü, etkililiği, ekonomikliği, verimliliği ve benzeri gerekçelerle” kamu idareleri hakkında rapor düzenleyemediği, performans denetimi yapamadığı bir manzara ile karşı karşıyayız” görüşünü dile getirdi.

Mevcut Sayıştay mevzuatı ile Şehir Hastaneleri, 3. Havalimanı, köprüler, otoyollar gibi projelerde yaşanan akılalmaz usulsüzlüklere rağmen Sayıştay denetimlerinden bir sonuç alınamadığına  dikkat çekilen  raporda,  “Sayıştay’ın, özellikle Türkiye Varlık Fonu gibi denetim dışına çıkartılan yapılar karşısında ve özellikle içinde bulunulan siyasi ve ekonomik kriz nedeniyle daha etkin bir denetim yapabilmesi için kanun değişikliği kaçınılmazdır.” Denildi.

CHP Grubu, Meclis Plan ve Bütçe Komisyonunda, TBMM, Kamu Denetçiliği Kurumu ve Sayıştay’ın 2020 yılı bütçeleri görüşmeleri öncesinde basına,  “2018 Yılı Sayıştay Raporları Görüşleri” raporunu dağıttı. Rapordaki değerlendirmeler şöyle.

“Sayıştay, 2018 Yılı için denetimini yaptığı 432 kamu kurum ve kuruluşu ile ilgili olarak raporlarını TBMM’ye sundu.

Bu raporlarda toplam 8.240 adet ihlal tespitinde bulunulmuş olup, bu ihlallerin büyük bir bölümünü yıllardır süregeldiği görülmüştür.

Sayıştay ayrıca, her kamu kurum ve kuruluşu için “Denetim Görüşünü Etkilemeyen Tespitler” başlığı altında da çok sayıda bulguya yer verebilmektedir. Bu bulguların önemli bir bölümü, kamu mali yapısını hem bugün hem de gelecek on yıllar için büyük ölçüde etkileme kabiliyetine sahiptir.

Sayıştay Denetçilerinin büyük zorluklara ve engellemelere rağmen bulup ortaya çıkardıkları bu tespitler karşısında Sayıştay Yönetimi, bir çok kamu kurum kuruluşunun mali rapor ve tablolarının tüm önemli yönleriyle doğru ve güvenilir bilgi içerdiği kanaatine varıldığını belirtmektedir.

Bu Raporlar incelendiğinde, Kamu İdareleri tarafından çok sayıda kanunsuz işlem yapıldığı ve bu işlemler nedeniyle ülkemizin geleceğine ipotek konulduğu açık olarak görülmektedir.

Bilindiği üzere Sayıştay, 6085 sayılı Kanun’un 38’inci maddesi uyarınca, kamu idarelerinin denetimleri sonucunda düzenlenen denetim raporlarında yer alan konulardan önemlilik veya genellik arz eden hususları, yürütülen denetimlere ilişkin genel bilgileri ve mali konularda belirtilmesi uygun görülen diğer hususları içerecek şekilde Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu hazırlayarak Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar ve aynı zamanda kamuoyuna da açıklar.

Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Sayıştay tarafından yürütülen denetimlerin amacı, 6085 sayılı Kanun’da, bütçe hakkının gereği olarak kamu idarelerinin faaliyet sonuçları hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisine ve kamuoyuna güvenilir ve yeterli bilgi sunulması, kamu mali yönetiminin hukuka uygun olarak yürütülmesi ve kamu kaynaklarının korunması, kamu idarelerinin performansının değerlendirilmesi, hesap verme sorumluluğu ile mali saydamlığın yerleştirilmesi ve yaygınlaştırılması olarak belirlenmiştir.

Sayıştay, 2018 Yılı için denetimini yaptığı 432 kamu kurum ve kuruluşu ile ilgili olarak raporlarını TBMM’ye sundu. Bu raporlarda toplam 8.240 adet ihlal tespitinde bulunulmuş olup, bu ihlallerin büyük bir bölümünü yıllardır süregeldiği görülmüştür.

Bu ihlal tespitlerinin yanında Sayıştay Denetçileri, “Denetim Görüşünü Etkilemeyen Tespitler” başlığı altında çok sayıda ve muazzam etkilere sahip başka bulgular da tespit etmiştir.

Sayıştay, kurum ve kuruluşların çok sayıda ve büyük ölçekli kanunsuzluklarına rağmen bunların mali rapor ve tablolarının tüm önemli yönleriyle doğru ve güvenilir bilgi içerdiği kanaatine varıldığını belirtmektedir.

Bu çelişkili durumun temel sebebi, 4.7.2012 tarihli ve 6353 sayılı Kanunla Sayıştay Kanunu’na meydana getirilen değişikliktir. Sayıştay idaresi ise, 4.7.2012 tarihinde çıkan ve 12.7.2012 tarihinde yürürlüğe giren söz konusu Yasayı gerekçe göstererek bu tarihten önce tamamlayıp, TBMM’ye sunulacak aşamaya getirdiği 132 farklı kamu idaresine ait 132 Denetim Raporunu TBMM’ye sunmadı. AKP Hükümetinin 2011 yılı Bütçe Kesin Hesabı ile 2013 yılı Bütçesi, Sayıştay Raporları olmadan ve dolayısıyla TBMM tarafından denetlenemeden yasalaştı.

Bu kanun değişikliği ve daha sonra AKP Hükümeti tarafından Meclise getirilmeye çalışılan başka değişiklik teklifleri karşısında Sayıştay denetim faaliyetlerinde önemli bir değişiklik içerisine girdi.

Sayıştayın TBMM’ye gönderdiği Denetim Raporları 6085 sayılı Kanunun, Sayıştay Denetim Yönetmeliğinin, INTOSAI Denetim Standartlarının, Düzenlilik Denetimi Rehberinin, Performans Bilgisi Denetimi Rehberinin ve Faaliyet Raporları Değerlendirme Rehberinin asgari gereklerini taşımamaya başladı. Bu haliyle söz konusu raporlar TBMM denetim yetkisini de önemli ölçüde kısıtlamış oldu.

Bugün  Sayıştay’ın, “iş ve işlemlerin gerekliliği, ölçülülüğü, etkililiği, ekonomikliği, verimliliği ve benzeri gerekçelerle” kamu idareleri hakkında rapor düzenleyemediği, performans denetimi yapamadığı bir manzara ile karşı karşıyayız.

Mevcut Sayıştay mevzuatı ile Şehir Hastaneleri, 3. Havalimanı, köprüler, otoyollar gibi projelerde yaşanan akılalmaz usulsüzlüklere rağmen Sayıştay denetimlerinden bir sonuç alınamıyor.

Sayıştay’ın, özellikle Türkiye Varlık Fonu gibi denetim dışına çıkartılan yapılar karşısında ve özellikle içinde bulunulan siyasi ve ekonomik kriz nedeniyle daha etkin bir denetim yapabilmesi için kanun değişikliği kaçınılmazdır.”