Kamu kurum ve kuruluşları ile belediyelerde hizmet alımı suretiyle alt işveren marifetiyle çalıştırılan ve kamuoyunda ‘taşeron işçi’ olarak bilenen işçiler, 2018 yılında genel kamu kurum ve kuruluşlarında sürekli işçi kadrolarına, mahalli idarelerde ise belediye şirketlerinin işçi pozisyonlarına alındılar. İlk alımda sayıları 900 bin kişi civarında olan taşeron işçinin kamuya alınması bazı özel şartlara da bağlanmıştı. Bu şekilde alınanlardan 750 bin kişi civarında hâlâ çalışan var. Bu kişilerin iş sözleşmelerinin feshi ile ilgili olarak yasaya özel bir hüküm ilave edilmişti. Buna göre; emekliliği gelen hiçbir uzatma olmaksızın işten çıkarılıyor.

Emekliliği hak eden işten çıkar
Kamuoyunda emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) olarak adlandırılan 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalılığı bulunanlar ile ilgili kademeli yaş düzenlemesinin kaldırılması veya esnetilmesi beklentisi taşerondan kamu kurumlarına alınan işçileri de üzecek gibi gözüküyor.

Çünkü EYT ile emeklilik hakkı verilmesi halinde, bu kişilerin iş sözleşmeleri feshedilecek. Yani işten çıkartılacaklar. Oysa bunların neredeyse tamamı işten ayrılmak değil, işine devam etmek istiyor. Bu yönden taşerondan kadroya geçen EYT’lileri gözetecek bir düzenlemenin yapılması gerekiyor.

İstihdam hakkı bu noktada bitiyor
Taşeron işçilerin kadroya alınmasına ilişkin 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin geçici 23 ve 24’üncü maddeleri gereğince; kamu kurumlarında sürekli işçi kadrolarına geçirilenler ile mahalli idarelerin şirketlerinde işçi pozisyonlarına alınanlar kadroya alınmaları için öngörülen şartları taşıdıkları sürece istihdam edilebiliyorlar.

Ancak istihdam süreleri hiçbir şekilde sosyal güvenlik kurumlarından emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazandıkları tarihi geçemiyor. Dolayısıyla kamu kurum veya kuruluşların sürekli işçi kadroları ile mahalli idarelerin şirketlerine 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında taşeron işçilerden alınan işçilerin istihdam süreleri hiçbir şekilde sosyal güvenlik kuruluşlarından emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazandıkları tarihi geçemeyecek.

Emeklilik hakkını (malulen de dahil olmak üzere) yaş, sigortalılık ve prim günü itibarıyla doldurmuş olanların emekliliğe hak kazandıkları tarih itibarıyla istihdamlarına son verilmesi için iş sözleşmelerinin feshedilmesi gerekiyor.

Maaşlar yarı yarıya düşecek
Mevcut düzenlemeye göre alt işveren işçisi iken kamu kurumlarında sürekli işçi kadrolarına veya mahalli idare şirketlerinde işçi pozisyonlarına geçirilen taşeron işçilerin yaş, sigortalılık ve prim günleri dikkate alınarak emeklilik hakkını kazandıkları zaman isteklerine bakılmaksızın kurum ve kuruluşları ile ilişiklerinin kesilmesi, dolayısıyla iş sözleşmelerinin feshedilmesi gerekiyor.

Başka bir ifade ile işten çıkartılmaları gerekiyor. Kapsamdaki birçok işçi de işinden ayrılmak istemiyor. Çünkü emekli olmaları halinde aylık gelirleri; muhtemelen en az yarı yarıya düşecek. Ancak EYT çıkınca kapsamdaki işçilerden birçoğu bir anda emekliliğe hak kazanmış olacak ve planlamaları nedeniyle birçok mağduriyet de yaşanabilecek.

Kurumlar da zora gidebilir
Birçok kamu kurumu hizmetlerinin 2008 yılında sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçiler ile yürütmeye çalıştıklarından ve özel izin almadan yeni işçi almaları da mümkün olmadığından, kurumlarda da ve belediye hizmetlerinin görülmesinde belediye şirketlerinde de bir anda personel eksikliği ortaya çıkacak.

Bu nedenlerle gerek kişilerin mağduriyet yaşamamaları gerekse kamu kurumlarında hizmetin aksamaması için EYT yasası hazırlanırken taşerondan kamuya ve mahalli idare şirketlerine geçen işçiler ile ilgili özel bir geçiş düzenlemesi de yapılması gerekiyor.

Uygulamanın kaldırılması gerekiyor
Çalışma hayatının ve sosyal güvenlik hakkının anayasal güvencesi kapsamında da belediyeler ve diğer kamu kurumlarında çalışan diğer işçilerin çalışma şartlarında emekliliğe hak kazanmaları halinde iş sözleşmelerinin feshi gibi bir zorunluluk da bulunmadığından eşitliğin sağlanması açısından taşerondan kadroya geçenlerin tabi olduğu emekliliğe hak kazanmaya bağlı bu özel iş sözleşmesi fesih düzenlemesinin doğrudan kaldırılması gerekiyor.

Kaynak: Posta