Miyase İlknur / Cumhuriyet - Her seçim döneminde yaşanan kaynağı belirsiz para girişinin artışında kural değişmedi. Bir yıla iki seçim sığdıran Türkiye’ye yılın ilk dokuz aylık döneminde giren kaynağı belirsiz paraların geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 52 artışla 13 milyar 440 milyon doları bulması akla yine aynı soruyu getirdi: “Seçim harcamaları bu kaynağı belirsiz paralarla mı finanse ediliyor?” AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılından beri artan kaynağı belirsiz para girişi nedense seçim tarihlerine rastlayan aylarda şaha kalkıyor.
‘Yaptırım uygulanır’
Her seçim döneminde artan ve seçim atlatıldıktan sonra azalan ve eksiye geçen kaynağı belirsiz paranın nereden geldiği konusunda eski Maliye Bakanı ve eski BDDK Başkanı Zekeriya Temizel, “Bu paralar seçim öncesindeki güvensizlikler nedeniyle de gelebilir, takbibatın yapılmadığı, hukukun işlemediği bir ortamı sevdikleri için de gelebelir, ancak seçim dönemlerinde artış göstermesi akla seçim harcamalarının finansmanı için de gelebileceğini getiriyor” dedi.
Temizel, bu paranın kaynağının suç kaynaklı işlerden olabileceğini anımsatarak, paranın bavulla getirilebileceği gibi bankalar aracılığıyla da sisteme sokulabileceğini belirtiyor. Milyar dolarla ifade edilen paranın bavulla getirilme ihtimalinin zayıf olacağını anımsatan Temizel şu uyarılarda bulundu: “Dünyada bu şekilde gelen paralar ciddi soruşturmalara tabi tutulur, asla kabul edilmez. OECD’nin Mali Eylem Grubu harekete geçer ve o ülke ile kaynağı belirsiz paraya aracılık eden bankalar da kara listeye alınır. O ülke ve bankalar için ciddi yaptırımlar uygulanır. Bizde de bankalar şüpheli para girişlerini MASAK’a bildirmek zorunda. Bankalar bildirmemiş de olabilir ama bu er geç ortaya çıkar. Seçim dönemlerinde partilere ve adaylara yapılan bağışlar 30 bin TL,yi aşamaz. Bu nedenle yurtdışından kaynağı belirsiz paralar getirilerek seçim harcamaları finanse edilmiş olabilir.”
Seçim öncesi artış
Merkez Bankası’nın Ödemeler Dengesi tablosunda “Net Hata Noksan Kalemi” olarak yer bulan kaynağı belirsiz paralar 2007 genel seçimlerinden başlayarak, 2011 genel seçimleri, 2014 yerel seçimleri ve aynı yılın ağustos ayında yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimleri ile 2015’te 5 ay arayla yapılan iki seçim öncesinde tavan yaptı. 2007 seçimleri öncesi net hata noksan kalemi 3.6 milyar dolar olarak gerçekleşirken 2011 genel seçimleri öncesinde para girişi 9.4 milyar dolarla o gün itibarıyla tarihi rekor kırmıştı. 2014 ve 2015 yıllarına ikişer seçim sığdıran Türkiye’nin kaynağı belirsiz gizemli para girişi, 2011’in rekorunu da geçti.
2014 Martı’nda yapılan yerel seçimler öncesinde 2.9 milyar dolar, ağustos ayında yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde yıl başından Cumhurbaşkanlığı seçimine kadar olan dokuz aylık dönemde 6.4 milyar dolara ulaştı.
Ekonomideki yavaşlamaya rağmen 2015 seçimleri öncesinde de para girişinde artış gözlendi. Mart ayındaki yerel seçimler öncesinde para girişi Şubat 2015 itibarıyla 4.3 milyar dolar oldu. Yerel seçimler sonrasında para girişi azaldı. Haziran ayı içinde 1.833 milyar dolar para çıkışı yaşandı. Ancak Cumhurbaşkanlığı seçimi için start verildiğinde kaynağı belirsiz para girişi yeniden hız kazandı. Temmuz ayında 2.1777 milyar artış gerçekleşti.
Genelge rahatlattı
Cumhurbaşkanlığı seçimi sonrasında para girişi yeniden hız kesti ve yıl sonuna kadar eksiye düştü. Ancak 2015 Haziran seçimleri ve kasım seçimi öncesinde yeniden para girişi başladı. 2015 Şubat ayında kaynağı belirsiz para girişinde yeni bir rekor kırıldı. Şubat ayında para girişi 4.3 milyar dolara ulaştı. Haziran seçimlerine kadar artarak devam etti. Kasım seçimleri öncesinde de artış gözlendi. Sadece eylül ayında net hata noksan kalemi 2.0 milyar olarak gerçekleşti. Hükümetin çıkardığı bir genelge ile gümrüklerde yapılan beyanın doğru olmadığının tespiti halinde adli soruşturma için savcılıklara bildirim yapılması şartını ortan kaldırması da gizemli para girişinde rol oynadı.