Reuters'ın haberine göre bazı şirketler, yedek mıknatıs tedariki sağlanamazsa fabrikalarının Temmuz ortasında üretimi durdurmak zorunda kalacağını bildiriyor.

Almanya'nın Troisdorf kentinde faaliyet gösteren mıknatıs üreticisi Magnosphere'in CEO’su Frank Eckard, "Tüm otomobil sektörü tam anlamıyla panikte. Her türlü bedeli ödemeye razılar" diyor.

TRUMP'TAN AÇIKLAMA
Çin’in uyguladığı sıkı ihracat kontrolleri nedeniyle otomobil yöneticileri, üretimi sekteye uğratabilecek bir krizle daha karşı karşıya kaldı.

ABD Başkanı Donald Trump, Cuma günü yaptığı açıklamada, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in nadir toprak mineralleri ve mıknatıslarının ABD'ye akışına izin vermeyi kabul ettiğini söyledi.

ABD’li bir ticaret heyetinin bıgün Londra’da Çinli mevkidaşlarıyla görüşmesi bekleniyor.

TEDARİK ZİNCİRİNDE ÜÇÜNCÜ BÜYÜK ŞOK OLABİLİR
Ancak sektördeki endişe büyük. Nadir toprak elementi krizinin, son beş yıldaki üçüncü büyük tedarik zinciri şokuna dönüşebileceği konuşuluyor.

2021-2023 yılları arasında yaşanan yarı iletken krizi milyonlarca aracın üretim planlarını altüst etmişti. Ondan önce ise 2020'deki COVID-19 pandemisi fabrikaların haftalarca kapanmasına neden olmuştu.

Bu krizler, otomotiv endüstrisinin tedarik zinciri stratejilerini gözden geçirmesine neden olmuştu. Yöneticiler, kritik bileşenler için yedek tedarik kaynaklarını önceliklendirmiş, sadece ihtiyaca göre stok yapan "tam zamanında üretim" modelini yeniden değerlendirmişti. Ancak Eckard’ın açıklamalarından anlaşıldığı üzere, “Kimse geçmişten ders almamış.”

FAZLA SEÇENEK YOK
Bu kez, Çin’in pazardaki ezici hakimiyeti nedeniyle nadir toprak darboğazına karşı sektörün elinde fazla seçenek yok.

Çinli bürokratlardan oluşan küçük bir ekip, ihracat izinleri için gelen yüzlerce başvuruyu incelerken, otomobil üretim hatlarının kaderi onların kararına bağlı.

Avrupa Otomobil Parça Tedarikçileri Derneği (CLEPA), bazı Avrupa tesislerinin şimdiden kapandığını, daha fazlasının da yakında kapanacağını belirtti. CLEPA Genel Sekreteri Benjamin Krieger, “Er ya da geç bu sorun herkesi etkileyecek” dedi.

KULLANIMI YAYGIN, KONTROL ÇİN'DE
Günümüz otomobillerinde, yan aynalardan ses sistemlerine, yağ pompalarından silecek motorlarına, yakıt kaçak ve fren sensörlerine kadar birçok parçada nadir toprak elementi bazlı mıknatıslar kullanılıyor.

Danışmanlık firması AlixPartners’a göre, Çin küresel nadir toprak madenciliğinin yüzde 70’ini, rafinaj kapasitesinin yüzde 85’ini ve alaşım/mıknatıs üretiminin yaklaşık yüzde 90’ını kontrol ediyor.

Uluslararası Enerji Ajansı’na göre, ortalama bir elektrikli araç yaklaşık 0,5 kg nadir toprak elementi içeriyor; içten yanmalı bir araç ise bunun yarısı kadar.

Çin, daha önce 2010’da Japonya ile yaşanan bir krizde de nadir toprak ihracatını sınırlamıştı. Japonya alternatif tedarikçiler bulmak zorunda kalmış, 2018’e gelindiğinde Çin’in Japonya’ya yaptığı nadir toprak ihracatındaki payı yüzde 58’e düşmüştü.

ABD'nin Nebraska eyaletinde üretime başlamaya hazırlanan maden şirketi NioCorp’un CEO’su Mark Smith, “Çin, elindeki nadir toprak kartını dilediği zaman kullanabiliyor,” diyor,

ÇİN'E BAĞIMLILIĞI AZALTMA GİRİŞİMLERİ VAR
Sektördeki otomobil üreticileri, Çin’e olan bağımlılığı azaltmak ve nadir toprak elementi içermeyen mıknatıslar geliştirmek için çaba gösteriyor. Ancak bu girişimlerin büyük kısmı henüz üretim ölçeğine ulaşmış değil.

Aptiv’in tedarik zinciri yöneticisi Joseph Palmieri, geçen hafta Detroit’te düzenlenen bir konferansta, “Önemli olan Çin dışındaki alternatif çözümleri belirlemek ve bulmak” dedi.

General Motors (GM), BMW, ZF, BorgWarner gibi üretici ve tedarikçiler nadir toprak içeriği düşük veya sıfır olan motorlar üzerinde çalışıyor. Ancak maliyetleri düşürecek ölçekte üretim yapabilen pek az şirket var.

ADIMLAR HIZLI DEĞİL
Avrupa Birliği, Avrupa’daki nadir toprak kaynaklarını artırmayı hedefleyen Kritik Hammaddeler Yasası gibi girişimler başlattı. Ancak Rhodium Group’tan Noah Barkin’e göre bu adımlar yeterince hızlı atılmıyor.

Pazar payına sahip ürünler geliştiren şirketler bile, Çinli üreticilerle fiyat rekabetine girmekte zorlanıyor. Almanya merkezli metal uzmanı Heraeus’un mıknatıs geri dönüşüm birimini yöneten David Bender, tesislerinin yalnızca yüzde 1 kapasiteyle çalıştığını ve satışlar artmazsa önümüzdeki yıl kapanacaklarını söyledi.

Minneapolis merkezli Niron ise nadir toprak içermeyen mıknatıslar geliştirdi ve aralarında GM, Stellantis ve Magna’nın da bulunduğu yatırımcılardan 250 milyon dolardan fazla yatırım aldı.

CEO Jonathan Rowntree, “Çin’in ihracat kontrolleri yürürlüğe girdiğinden beri yatırımcılardan ve müşterilerden ciddi bir ilgi artışı gördük,” dedi. Şirketin 2029’da faaliyete geçmesi planlanan 1 milyar dolarlık bir fabrika yatırımı bulunuyor.

YENİ ÜRÜNLER GELİŞTİRİLİYOR
İngiltere merkezli Warwick Acoustics ise nadir toprak içermeyen hoparlörler geliştirdi. Bu hoparlörlerin bu yıl içinde lüks bir araçta kullanılması bekleniyor.

CEO Mike Grant, bir düzineden fazla otomobil üreticisiyle görüşmeler yaptıklarını belirtse de bu ürünlerin yaygın araç modellerinde yer alması en az beş yılı bulacak.

Otomobil şirketleri uzun vadeli çözümler ararken, kısa vadede üretimin durmasını önlemek için büyük çaba harcıyor. Tedarikçilerin ve onların alt tedarikçilerinin hangilerinin Çin’den ihracat iznine ihtiyaç duyduğunu tespit etmeleri gerekiyor. Örneğin Mercedes-Benz, nadir toprak stoku oluşturma konusunda tedarikçileriyle görüşmeler yapıyor.

Analistlere göre, yarı iletken krizinde olduğu gibi, otomobil üreticileri bazı parçaları eksik bırakıp araçları üretip bekletme yoluna gidebilir. General Motors ve diğerleri bu yöntemi geçmişte kullanmıştı.

Üstelik otomobil üreticilerinin Çin’e olan bağımlılığı sadece nadir topraklarla sınırlı değil. Avrupa Komisyonu'nun 2024 tarihli raporuna göre Çin, manganez, grafit ve alüminyum dahil olmak üzere 19 önemli hammadde arzının yüzde 50’sinden fazlasını kontrol ediyor.

Tedarik zinciri uzmanı SC Insights’ın kurucu ortağı Andy Leyland, bu unsurların her birinin Çin tarafından bir baskı aracı olarak kullanılabileceğini söyledi: “Bu sadece bir uyarı atışı.