“Türklerle "evlenmek, sevgili olmak, ev arkadaşı olmak" konularında istekli olan Suriyeliler, "iş ortağı olmak" veya "bir işte beraber çalışmak" konularında daha az istekli”

Medyaspot(özel)

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Göç ve Uyum Alt Komisyonu’nda TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi (TOBB ETÜ) Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Başak Yavçan, Türk halkıyla yapılan kamuoyu anketlerinde Suriyelilere yönelik tutumun gitgide negatife döndüğünü gördüklerini söyledi. Suriyeli sığınmacılara yönelik iki yıl arayla yapılan anket sonuçlarını da paylaşan Doç. Dr. Yavçan, ülkesine dönmek isteyenlerin sayısında azalma görüldüğünü belirterek çarpıcı rakamları paylaştı. Buna göre, “Kesinlikle dönmek isterim, Suriye’de savaş biterse istediğim rejim olmasa da dönerim” diyenlerin oranı yüzde 9’dan yüzde 5’e indi.  “Hiçbir koşulda geri dönmem.” Diyenlerin oranı yüzde 26’dan yüzde 33’e çıktı.  “Suriye’de savaş devam etse de dönerim” diyenler ise, yüzde 11’den yüzde 5’e düştü.

Yavçan bu sonuçları, “Dolayısıyla genel bir dönüş konusunda herkes “Dönerim.” diyor ama “Hangi koşullarda dönersin.” diye sorduğumuzda, gördüğünüz gibi, ancak hayalindeki rejim olursa döneceğini söylüyor. Herkesin de hayalinin farklı olduğunu göz önüne alırsak bunun çok da gerçekçi bir hedef olmadığı karşımıza çıkıyor” diye değerlendirdi.

Türklerle "evlenmek, sevgili olmak, ev arkadaşı olmak" konularında istekli olmalarına karşın "iş ortağı olmak" veya "bir işte beraber çalışmak" konularında daha az istekli olduklarını belirten Yavçan, kamuoyunda Suriyelilere yönelik var olan "kayıtsız yaşıyorlar, sosyal yardımla yaşıyor, suça karışıyorlar" şeklindeki bilgi kirliliğinin ortadan kaldırılması gerektiğini vurguladı.

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Göç ve Uyum Alt Komisyonu’nda verilen bazı bilgiler şöyle:

TOBB ETÜ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL POLİTİKALAR UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ MÜDÜR YARDIMCISI DR. BAŞAK YAVÇAN – Suriyeli  üniversite öğrencilerinin sayısı yaklaşık 27 bin şu anda. Bunların çoğunluğu bölge üniversitelerinde ancak İstanbul’da çok büyük bir sayı var, bir de  Karabük Üniversitesi bu konuda çok öncü bir üniversite, kendini uluslararasılaşmaya adamış bir üniversite, sadece Suriyeliler değil, diğer uluslararası öğrenciler açısından da “yabancı” kelimesin e kesinlikle kullanmadıklarını rektörümüz belirtiyor “uluslararası öğrenciler” diyor. Onda da bayağı yüksekler.

Suriyeli sığınmacılar açısından baktığımızda, genel olarak özellikle Türkiye’deki ekonomik ve siyasi beklentilerin yüksek olduğunu görüyoruz. Kişisel iş durumları, genel olarak hayatlarına dair beklentiler yüksek ancak Suriye’deki siyasi durum ve ekonomik durum konusunda o kadar da yüksek bir beklenti olmadığını görüyoruz.

Arzu ederseniz, ayrıntılı olarak konuşabileceğimiz bir diğer nokta geri dönme eğilimleri. Bu konunun çok fazla şey yapılmasından biz çok hoşlanmıyoruz çünkü geri dönme konuştuğumuz zaman halkta böyle bir beklenti oluşuyor, biz, bunun tam anlamıyla beklenen oranlarda kesinlikle gerçekleşmeyeceğini düşündüğümüz için biraz halkı infiale sürükleyebilecek sonuçları olabileceğini düşünüyoruz ancak yine de belirtmek gerekirse burada iki anketi karşılaştırdık, iki yıl var bunların arasında.

Sizin de göreceğiniz gibi “Kesinlikle dönmek isterim, Suriye’de savaş biterse istedi ğim rejim olmasa da dönerim.” diyenler yüzde 9’dan yüzde 5’e inmiş. “Hiçbir koşulda geri dönmem.” diyenler yüzde 26’dan yüzde 33’e çıkmış. “Suriye’de savaş devam etse de dönerim.” diyenler yüzde 11’den yüzde 5’e düşmüş. Dolayasıyla genel bir dönüş konusunda herkes “Dönerim.” diyor ama “Hangi koşullarda dönersin.” diye sorduğumuzda, gördüğünüz gibi, ancak hayalindeki rejim olursa döneceğini söylüyor. Herkesin de hayalinin farklı olduğunu göz önüne alırsak bunun çok da gerçekçi bir hedef olmadığı karşımıza çı kıyor.

ÖMER FARUK GERGERLİOĞLU (Kocaeli) – Yani dönmeye niyetleri yok gibi.

TOBB ETÜ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL POLİTİKALAR UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ MÜDÜR YARDIMCISI DR. BAŞAK YAVÇAN – Her geçen sene daha da azalıyor bu. Dokuzuncu senesine girdik krizin. Dü nyadaki bütün örneklerden görüyoruz ki biz, beşinci yılı aştıktan sonra dönme eğilimleri çok ciddi bir düşüşe…

BAŞKAN – Kalıcılık eğilimleri artıyor.

TOBB ETÜ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL POLİTİKALAR UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ MÜDÜR YARDIMCISI DR. BAŞAK YAVÇAN – Kalıcılık eğilimleri artıyor. O yüzden biraz daha tartışılması gereken konunun…

ÖMER FARUK GERGERLİOĞLU (Kocaeli) – “Geçen seneye göre arttı.” diyorsunuz.

TOBB ETÜ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL POLİTİKALAR UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ MÜDÜR YARDIMCISI DR. BAŞAK YAVÇAN – Dönmek isteyenlerin sayısı azaldı geçen seneye göre.

ÖMER FARUK GERGERLİOĞLU (Kocaeli) – Azaldı.

TOBB ETÜ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL POLİTİKALAR UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ MÜDÜR YARDIMCISI DR. BAŞAK YAVÇAN – Aynen, kesinlikle.  Kalıcılık kesinlikle arttı. Bu hem genel yaptığımız kamuoyu anketlerinde de böyle görünüyor, zannediyorum sizin anketlerinizde de benzer… TEPAV’ın işverenlerle yaptığı anketlerde zaten geri dönmek isteyen çok az çünkü işini gücünü burada kurmuş. Dolayısıyla bu konuda geliştirilen politikalarda mutlaka bunun göz önünde olması lazım.

Statü tercihi burada yine önemli bir nokta, bu bahsettiğimiz hukuki çerçevede belki vurgulanması önemli. Bu, üniversite öğrencileriyle yaptığımız çalışma. Biz, onlara T.C. vatandaşlığını sorduk, oturma i znini sorduk, çifte vatandaşlığı sorduk ve çalışma iznini sorduk. Buradaki çalışma izni bizim farazi yarattığımız bir kategoriydi. Bu, böyle Amerika’daki yeşil kart, bizde tam uygulanmayan turkuaz kart gibi bir şeydi. “Böyle bir şeyi ister misiniz?” diye, gördüğünüz gibi neredeyse çifte vatandaşlık kadar -ikinci dalgada hatta daha fazla, 2017’de daha fazla, aşağı yukarı aynı- tercih edilen bir statü olarak görüyoruz bunu ve genel olarak yaptığımız sunumlarda da bunun önemli bir opsiyon olarak değerlendirilmesini öneriyoruz çünkü vatandaşlık süreci yerli halkta çok ciddi adaletsizlik duygularına yol açan bir süreç. Doğru ya da yanlış, tabii ki tartışılır ama buradaki çalışma izni yaygın bir çalışma izni yani iş verenin başvurusuyla değil, size verilen bir kartla artık çalışma hakkına sahip olmanız aslında… Dolayısıyla bunun aynı oranda tercih edildiğini ve biraz daha az tansiyon yaratacak bir konu olduğunu düşünüyoruz biz.

Son olarak artık sosyal mesafeye gelebiliriz. Bu, yerli halka da sorduğumuz bir soru. Yerli halktan çok daha negatif cevaplar alıyoruz Suriyelilere yönelik sosyal mesafeye. “Komşu olmak, okul arkadaşı olmak yerli halktan biriyle…” diye Suriyelilere sorduk. “Bir işte beraber çalışmak ister misiniz bir Türk’le? İş ortağı olmak ister misiniz? Yakın arkadaş olmak ister misiniz? Ev arkadaşı olmak, sevgili olmak, evlenmek…” Beklenildiği üzere, evlenmek, sevgili olmak vesaire bunlar çok daha yakın temas gerektirdiği için daha az tercih edilen, daha yüksek mesafe olan süreçler ancak yine birinci dalgaya göre kırmızıyla belirtilen ikinci dalga anketimizde bu mesafenin azaldığını görmekteyiz. Bu da sevindirici bir sonuç. İş ortağı olmak bizi çok şaşırtıyor her seferinde “Niye bu kadar direnç var?” diye. Bunu Suriyelilere sorduğumuzda, genelde Suriyelilerin ilk geldiğinde Türkiyeli iş adamlarıyla yaşadığı olumsuz tecrübelere dayandırdıklarını görüyoruz. O yüzden orada bir direnç olduğunu görmekteyiz. Yani yakın arkadaş olmaya bile çok daha sıcak bakıyorlar iş ortağı olmaktansa. O şaşırtıcı.