Türkiye mayıs ayı sonunda nefesini tutacak. Türk Telekom'un (TT) yüzde 55'inin blok satışı ihalesinde teklifler alınırken, değerlendirme uzun ve politik bir süreçte sonuçlanacak. İlk defa bir özelleştirme ihalesi için Bakanlar Kurulu karar alacak, ama kararın hüküm ifade edebilmesi için son sözü Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer söyleyecek.
TT ihale sürecini kavrayabilmek için yetkililerle uzun görüşmelerde bulunduk. Dile getirilen ortak görüş "ihale çok heyacanlı olacak. Satışın tamamlanmamsı için herhngi bir sebep görünmüyor" şeklinde oldu. TT'nin satışı basit bir ekonomik faaliyetin ötesinde dış politika ve makro dengeler açısından büyük önem taşıyor. 2001 Mayısı'nda iptal edilen ihale ve ihalenin Türkiye'yi Kasım Krizi'ne götüren sürecin tetikleyicilerinden biri olduğu hatırlanırsa 'heyecanın' anlamı daha rahat kavranıyor. TT ihalesindeki gidişatı dört başlık halinde değerlendirmeye çalışacağız:
1- Özelleştirme sürecinin tamamlanmasında alıcının kim olacağı mı, yoksa satıcının niyeti mi daha etkili olacak?
Ortak tespit şöyle: "İhalede para konuşacak. İyi fiyat veren TT'yi alacak". Bu tespitin bize anlattığı iki sonuç var: Birincisi, hükümet TT'yi satmakta samimi davranıyor. Ama yeterli fiyat bulunamazsa satmıyorum denilecek. İkincisi, alıcının kim olduğuna bakılmayacak.
Hükümette hava şöyle tarif ediliyor: "Hiç bir bakan satmayalım demiyor. Ama düşük fiyata hiç bir bakanda imza atmayacak." Düşük fiyat seviyesi nedir? Henüz değer tespiti tamamlanmadı. Değer tespit komisyonu bulgularını Bakanlar Kurulu'na kapalı zarf içinde verecek. Önümüzdeki 15 günün en önemli devlet sırlarından biri TT için belirlenen fiyat olacaka. Bu noktada devreye ihale komisyonu girecek.
TT'nin 2004 yılı vergi sonrası net kârı 1.2 milyar dolar. Bu nedenle hükümet "TT 2.5 - 3 milyar dolar eder" şeklindeki görüşlere hiç bir şekilde iltifat etmiyor. Değer tespitinin net kârın 4 - 5 kat büyüklüğünde çıkacağı tahmin ediliyor; daha doğrusu beklenti bu yönde.
2-İhaleye 11 katılımcının da teklif atabileceği görülüyor. Bu rakam yeterli mi?
Yetkililere göre baştaki beklenti 4 - 5 teklifle sınırlı kalınacağı yönündeydi. Bu nedenle 11 katılımcının teklif verme ihtimali "beklenmedik bir durum" diye tanımlanıyor. Katılımcıların nitelikleri ihalenin geleceği açısından ne gösteriyor? TT ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığı bütün katılımcıların "niyetinde ciddi" olduğuna inanıyor.
3-İspanyol Telefonica'nın ihale sürecinden çekilmesi diğer katılımcıları etkiler mi?
Sektör analistlerine göre Telefonica'nın TT'nin bünyesindeki cep telefonu operatörü Avea'nın, ortaklık yapısını gerekçe göstererek süreçten ayrılması çok ciddi bir değerlendirme hatası yüzünden oldu. Çünkü diğer katılımcılar gibi Telefonica'da Avea'nın durumunu baştan beri biliyordu. Peki Çek mobil operatörünün (Cesky Telekom) çoğunluk hissesine 3.5 milyar dolar veren Telefonica TT'den neden vazgeçti. Gerçek gerekçe bilinmiyor ama Türk yetkililerine göre Telefonica yönetimi sonradan pişman olacak. Telefonica'dan önce ihale sürecinden çekilen Belçikalı Belgacom'un tavrı ise şaşırtıcı olmadı. Finansal yapısı TT'ye neredeyse birebir benzeyen Belgacom'un yetkililerinin süreçten çekilirken "TT bizim için çok büyük" değerlendirmesi yaptığını öğrendik.
4)Katılımcılardan
hangisi şanslı?
Bugünden bu soruya yanıt vermek ahlaki olarakta doğru değil. Ama Türk şirketlerinin "agresif olduğuna" dikkat çekiliyor. Yabancılar üzerine konuşmakta riskli, çünkü bir çoğu kapalı kutu olarak niteleniyor. Örneğin Koreli SK Telecom hakkında pek az bilgi var. Suikaste uğrayan Lübnan Başbakanı Harriri'nin şirketi Saudi Oger'de pek fazla tanınmıyor. Bir de küçük bir not aktarlım. TT özelleştirmesi Telsim'in satış ihalesini doğrudan etkileyebilecek özellikler taşıyor.
Önyeterlilikleri tespit edilen katılımcılar şöyle: