“Yeni yasa yürürlüğe girmeden önce çocuklarınıza sigorta yaptırın” önerisiyle yankı yaratan Ali Tezel’e en çok bu çağrısı nedeniyle soru geldi. Tezel, İş Kanunu’na göre 15 yaşından küçüklerin çalışamadığını, ama sigortalı olma konusunda yaş sınırlaması bulunmadığını belirterek, ‘oyunculuk’ ya da ‘mankenlik’ yapan bebeğin bile sigortalı olması gerektiğini, yasa çıkmadan bir gün bile sigortalı olan çocuğun emeklilik yaşı ve maaşı açısından avantajlı olacağını duyurdu. Tezel, yeni yasayla gelen önemli bir başka değişikliğin ise, eşinin ölümü üzerine ‘dul maaşı’ alanlara, yeniden evlenmeleri halinde “çeyiz yardımı”nın kaldırılması olduğunu söyledi. Tezel’e göre, bu düzenlemeye tepki gösteren dullar, hem çeyiz parası alamayacak, hem de dul maaşından olacağı için, nikahsız yaşamayı tercih edecek.

FOTOĞRAFI ÇEKİLEN BEBEK DE SİGORTALI OLMALI
“Reform yasası yürürlüğe girmeden önce çocuklarınızı sigortalayın” öneriniz üzerine okurlardan çok sayıda soru geldi. Dünkü söyleşimizde sıfır yaşındaki çocukların bile sigortalı olabileceğini söylediniz.
Çalışma yaşı ile sigortalılık yaşı birbirine karıştırılıyor. İş yasalarında çalışma yaşı sınırı var. Mevcut yasalarda sigortalı olmakla ilgili ise herhangi bir yaş sınırı yok. Sıfır yaşındaki bir bebek bile sigortalı olabilir. Çocukları sigortalı yapmakta fayda var ama bunu evinde oturan çocuk için söylemiyoruz. Çalışan çocuk olması lazım. İş Kanunu’na göre 15 yaşından önce çocuklar işçi olamazlar. Ama fabrikada işçi olamazlar, demek, sigortalı olamaz anlamına gelmiyor. Tabii işçi olanlar mutlaka sigortalı olacak ama çocuklar bir reklam ajansında mankenlik, reklam filminde oyunculuk, yine bu ajanslarda fotoğrafının çekilmesi gibi görevler alırlarsa yasa gereğince sigortalı olmak zorundalar. Bu işi yaptıran kişiler sigorta yaptırmak zorundalar.

Bir gün dahi sigortalı olmaları yeterli oluyor mu?
Tabii. Reformun yürürlük tarihinden önce işe girmiş olmak, reformdan önceki şartlara tabi olmayı gerektiriyor. İleride emekli olduklarında hem daha az prim günü sayısı ile emekli olacaklar, hem de reformdan sonra işe girenlere göre yüzde 10 oranında daha fazla emeklilik maaşı alacaklar.

SORUN ASGARİ ÜCRETİN DÜŞÜK OLMASINDA
Emekli aylıklarının yüksek olduğuna ilişkin değerlendirmeler için ne düşünüyorsunuz? Türkiye’nin gerçekleri bu tezleri doğruluyor mu, ne dersiniz? Emekli aylıkları yüksek mi, değil mi?
Emekli aylıkları yüksek veya düşük derken bir şeyle karşılaştırmak gerekiyor: Neye göre yüksek, neye döre düşük? Söylenen şu aslında: Çalışırken asgari ücretle çalışan birisi 435 YTL maaş alıyor, emekli olunca 558 YTL alıyor. Bu doğru mu, diyorlar. Yanlış yerden bakıyorlar. Burada yanlış olan asgari ücretin düşük olması, 435 YTL olması. Olması gereken asgari ücret rakamının üç kişilik bir ailenin geçimine yetecek kadar, ya da yoksulluk sınırına yakın olması lazım. Burada biz eşitliği veya yüksekliği yanlış yerde arıyoruz.

ASKER VE POLİS 8 YIL BOŞTA KALACAK
Asker ve polisler için yeni düzenlemede nasıl bir çarpıklık doğuyor?
Polisler, askerler, telgrafçılar gibi meslek mensupları, 52 yaşından sonra çalışamıyorlar. 5434 sayılı yasanın 40. maddesinin başlığı “yaş hadleri”dir. Yani bu yaşlardan sonra insanlar bu mesleklerde çalışamazlar. 5434 sayılı yasaya göre polisler ve astsubaylar 52 yaşından sonra çalışamazlar. Bu nedenle 52 yaşına gelmiş astsubay veya polis, meslekten emekliliğe sevkedilir. Ama emekliliğe sevketmek, o kişilerin emekli olacağı anlamına gelmez. Biliyorsunuz yeni yasayla emeklilik yaşı 65’e çıkıyor. 65’e çıkıyor ama, polislerin yıpranması aynen devam ediyor. Bir farkla devam ediyor; polisler şu anda çalıştıkları sürenin dörte biri kadar fiili hizmet zammı alıyorlar. Mesela 30 yıl çalışan bir polis, dörtte bir olan 7,5 yıl fiili hizmet zammı alıyor. Bu 7,5 yılın tamamını yaştan düşürebiliyor. Ama yeni gelen kanun diyor ki, fiili hizmet zammının en fazla 5 yılını düşebilirim, diyor. Şu anda işe girmiş olan bir polis 65 yaşında emekli olacak demektir. 65 yaşında emekli olacak ama 52 yaşından sonra polislik yapamayacak. Bu durumda 20 yıl polislik yapıp, 65 yaştan 5 yaş indirim kazandığında da, 60 yaşında emekli olacak demektir. Peki 52 yaşından 60 yaşına kadar 8 yıl ne yapacak? Bu sorunun cevabı kanunda yok.

Unutulmuş mu?
Unutulmuş demeyelim ama bununla ilgili sorun 45 yıl sonra çıkacağı için... Şimdi sorun çıkarmayacak, 45 yıl sonra çıkaracak. Çünkü reformdan sonra işe girenler 65 yaşında emekli olacağı için o nedenle de önümüzde daha 45 yıl var, o zamana kadar da sorun nasıl olsa çözülür, diye düşünmüş olabilirler.

DULLAR NİKAHSIZ YAŞAMAYA BAŞLAYACAK
Dullara çeyiz yardımının yeni yasada kaldırılacak olması da eleştiriliyor.
Bu konuda çok fazla eleştiri ve serzeniş geliyor, dul kadın ve erkeklerden. Şu andaki yasaya göre SSK’dan dul aylığı alan kadın veya erkekler veya Emekli Sandığı’ndan dul aylığı alan kadın ve erkekler, evlendikleri takdirde aylıklarının belli bir oranı kadar çeyiz yardımı alıyorlar. SSK’lılar son aldıkları dul aylığının 24 katı tutarında, Emekli Sandığı’na tabi olanlar ise 12 katı tutarında çeyiz parası alıyorlar. Bağ-Kur’lular için ise yok. Reform, bütün dullara ve yetim kızlara çeyiz yardımı verilmesini öngördü, 12 katı tutarına indirdi. Emek Platformu SSK’lılara yardımın yine 24 katına çıkartılması için talepte bulundu. Hükümet de 24 kata çıkarırırız, ama sadece yetim kızlara veririz, dul kadınlara ve dul erkeklere çeyiz yardımı vermeyiz, dedi. 1 Nisan Salı günü bu konuda da 5535 sayılı yasanın değiştirilmesi konusunda önerge verilecek. Dul kadın ve dul erkekler çok tepkililer. “Çeyiz parasının kaldırılması, nikahsız yaşamanın önünü açar” diyorlar. Evlenince 24 maaş tutarında çeyiz parası alan dul kadın ve erkekler, resmi nikah kıyıp bu parayı alabiliyorlardı. Şimdi bu çeyiz parasını alamayacakları gibi, dul aylığından da olmamak için, nikahsız birlikte yaşamaya başlayacaklardır.

Bu durumdan kaç kişi etkilenecek?
Şu anda yaklaşık 1,5 milyona yakın dul aylığı alan kişi var.

Çeyiz yardımı yaklaşık ne kadardır?
Bir kadın şu anda tek başına dul aylığı alıyorsa yaklaşık 8-10 bin YTL alıyor. Bu az para değil. İnsanlar dul aylığı almaya devam edebilmek için resmi nikah yapmayıp, biz de resmi nikah kıymadan aynı evde yaşayacağız, diyeceklerdir.