Çökertmeden çıktım Halilim!
NECATİ DOĞRU

İşte bu; “Çökertmeden çıktım başım selamet.../ Bitez de yalısına varmadan Halilim aman koptu kıyamet.../ Arkadaşım İbram Çavuş Allahıma emanet...” diye giden ve Ege bölgesi tınlamasıyla söylenen Türkü, başkaldırıdır. Padişahın borçlarının karşılığı olarak Fransız-Alman-ABD’li alacaklıların (Düyun-u Umumiye idaresi) eline geçmiş “Tütün Rejisi” sistemine diklenip, işlenmiş-kıyılmış-içime hazır tütünü karşıdaki İstanköy Adası’na kaçırmak isteyen Bodrum Bitezli Halil Efe ile yakın arkadaşı İbram (İbrahim) Çavuş’un isyanıdır.

147 yıl öncesine gider.

TEKEL 147 yaşındadır.

Yabancılar el koymuştu. Özel kolluk kuvveti kurmuş, tütüne dokunanı, alanı ve satanı kurşunluyorlardı. Mustafa Kemal ve arkadaşları, Cumhuriyeti kurarak, bu kapitülasyonu (imtiyazı) bitirdi ve TEKEL yeniden milli şirket oldu. 2004’te AKP iktidarının, IMF’ye verilen 2. Ek Niyet Mektubu’ndaki taahhütlere göre hareket eden Maliye Bakanı, “TEKEL’i babalar gibi satacağız” dedi ve 147 yıllık şirketi 17 dakikada İngiliz-ABD şirketine sattılar. TEKEL’i yeniden yabancıya (yeni küresel emperyalizme) yar ettiler. Bu açıdan bakınca; polise dövdürülen ve biber gazı sıkılarak aşağılanan TEKEL işçileri Bitez’li Efe Halil ile İbram Çavuş’un torunlarıdır.

***
Torunlar gerçek halktır. İsyanları kutsaldır.

TEKEL’in, sigara ve içki fabrikalarının dışında, ülkenin 57 şehrine dağılmış 110 Yaprak Tütün İşleme Tesisi vardı. Özelleştirmediler. Tesislerde 10 bin işçi çalışıyordu. İşte polise dövdürülen, biber gazı sıktırılan işçiler çoğunlukla onlar. Tesisler, üreticiden alınan tütünü işleyip, yerli sigara fabrikalarına gönderiyordu. Tütünün yılda yaklaşık 20 bin tonu da kilosu 6.5 euro ile 7 eurodan Fransız, Alman, Rus, ABD, Japon şirketlerine satılıyordu.

Sigara, içeni öldürür.

Bu biliniyor.

Fakat şu da biliniyor.

Öleceksen, Türk tütünüyle öl.

Çünkü, “Türk tütününün (şark tütünü) lezzeti hiçbir tütünde yoktur. Ve nikotin oranı açısından da sağlığa en az zarar veren tütün olduğu için” dünya sigara tekelleri, sigaralarına lezzet versin, kaliteyi yükseltsin diye yemeğe konulan değerli bir sos gibi, Virginia tütününe katmak için hep Türk tütünü satın aldı.
***
147 yıl satın aldılar.

Yaprak Tütün İşleme tesislerinde işlenen tütünleri, son 15 yıla gelinceye kadar TEKEL, üreticiden taban fiyatı ile topluyor, işliyor; faiz gideri-stok maliyeti-işçilik dahil kilosunu ortalama (örneğin A Grad Ege tütünü) 3.5-4 euroya mal ediyor ve kilosu 6-7 eurodan ihraç ediyordu. (Bkz: Yüksek Denetleme Kurulu raporları.)

Evet, TEKEL ihraç ediyordu.

Araya aracı sokmuyordu.

Kâr ediyordu.

İhracatta zarar yoktu.

Sonra 15 yıl önce başlayıp “TEKEL’i babalar gibi satan” AKP iktidarı döneminde de hızlanarak, ihtiyaç olmadığı halde sırf oyunu kapmak için çiftçiden tütün almaya devam ettiler. Fakat işlemeyi durdurdular. 19-20 milyona mal ettikleri fabrikaları (Örneğin İzmir Balatçık) işlemez hale getirip, aracı sayısını 3’e çıkartarak kilosunu 3.80 euroya mal ettikleri tütünü zararına 1.23 euroya, sayısı 50’ye çıkan aracıya verdiler. Aracılar hâlâ onu işleyip, dünya sigara tekellerine kilosu 7 eurodan satıyor.

TEKEL zarar ediyordu.

Aracılar kâr ediyordu.

İktidara 2002’de AKP geldi.

Aracıları kaldırmadı, sayısını artırdı.

Fabrikaları yabancıya sattı fakat oy kaçar diye köylüden tütün almayı kesmedi. Tütünü işleyip ihraç etmek yerine aracıları ve yabancıları gözeten adımlar attı.

TEKEL’in zararı büyüdü.

Bedeli halka ödettiler.

Şimdi, yurdun dört yanından Ankara’ya gelerek “biz sendikalı, toplu sözleşmeli, sosyal güvenceli, ikramiyeli, onurlu emeğimizle aynı ücretlere çalışmak istiyoruz” diye isyan eden Bitezli Halil Efe ile arkadaşı İbram Çavuş’un torunlarını polise dövdürüyorlar.