Referandumla değişen Anayasa Mahkemesi’nin yeni yapısına ilişkin taslağa göre AİHM’e gitmeden önce AYM’ye başvurulacak. AYM tahliye kararı bile alabilecek. Parti kapatmalarda ise 17 üyenin 12’sinin oyu gerekiyor...

12 Eylül referendumu ile değişen anayasa maddeleriyle ilgili uyum yasalarının hazırlanması sürüyor. Hükümet, Anayasa değişikliği kapsamında Anayasa Mahkemesini yeniden yapılandıran tasarı TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun Tasarısı, yüksek mahkemenin yapısı, görevleri, yargılama usulleri; başkan, başkanvekilleri ve üyelerinin seçimi, disiplin ve özlük işleri ile raportörler, raportör yardımcıları ve personelinin nitelikleri, atanmaları, görev ve sorumlulukları, disiplin ve özlük işlerine ilişkin düzenlemeler getiriyor.

Taslakta, referandum sürecinde de kamuoyu tarafından tartışılan AYM’ye bireysel başvuru hakkı, parti kapatmalar, AYM üyelerinin seçimi, yüce divan yargılamaları gibi bölümler şöyle:

ŞEKİL AÇISINDAN: Tasarıya göre, mahkeme, kanun ve kanun hükmünde kararnamelerle, TBMM İçtüzüğünün veya bunların belirli madde veya hükümlerinin şekil ve esas bakımından, Anayasa değişikliklerinin ise sadece şekil açısından Anayasa’ya aykırılığı iddiasıyla açılan iptal davalarına bakacak.

YÜCE DİVAN: Mahkeme, Cumhurbaşkanını, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıştay başkan ve üyelerini, Genelkurmay Başkanı, kuvvet komutanlarıyla, Jandarma Genel Komutanı’nın görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılayacak.

BÜTÇE: Mahkemenin kendi bütçesi olacak. Bütçenin belirlenmesinde Mahkemenin görevlerini bağımsız ve eksiksiz bir şekilde yapmasına engel olacak türden kısıtlamalar yapılamayacak.

EMEKLİLİĞE KADAR: Mahkeme, 17 üyeden oluşacak. Mahkeme üyeleri 12 yıl için seçilecek. Bir kimse iki defa üye seçilemeyecek. Başkan ve üyeler azlolunamayacak, kendileri istemedikçe görev süreleri dolmadan veya 65 yaşından önce emekliye sevk edilemeyecek. Başkan ve üyeler, yazılı olarak emekliliklerini isteyebilecekler, görevlerinden çekilebilecek.

GENEL KURUL: Mahkeme, Genel Kurul, bölümler ve komisyonlardan oluşacak. Genel Kurul, Mahkemenin 17 üyesinden oluşacak. Genel Kurul, Başkanın veya belirleyeceği başkanvekilinin başkanlığında en az 12 üye ile toplanacak.

KOMİSYON: Mahkemede, bireysel başvuruları karara bağlamak üzere bir başkanvekili başkanlığında 7’şer üyesi olan 2 bölüm bulunacak. Bölümler, bir başkanvekilinin başkanlığında 4 üyenin katılımıyla toplanacak. Mahkemede, raportörlere yardımcı olmak üzere raportör yardımcısı da görevlendirilecek.

BİREYSEL BAŞVURU: Herkes, Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurabilecek. İdari ya da yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekecek. Bireysel başvuru ile ilgili maddeler 23 Ağustos 2012’de yürürlüğe girecek.

YASAMA KAPSAM DIŞINDA: Tasarıya göre yasama işlemleri ile düzenleyici idari işlemler aleyhine doğrudan bireysel başvuru yapılamayacağı gibi Anayasa Mahkemesi Kararları ile Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler de bireysel başvurunun konusu olamayacak.

YEMİN: Tasarıda AYM üyelerinin yemininde de değişiklik yapılıyor. Üyelerin göreve başladıkları ettikleri yemine “Her türlü etki ve kaygıdan uzak olarak anayasanın dayandığı temel ilkelere uygun hukuk anlayışı içinde” ifadesi eklendi. Ayrıca “Türk milleti tarafından demokrasiye âşık türk evlatlarının vatan ve millet sevgisine emanet ve tevdi olunan Türkiye Cumhuriyeti Anayasası” ifadesi yerine sadece “Türkiye Cumhuriyeti Anayasası” denildi.

PARTİ KAPATMA: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından açılan dava üzerine Mahkeme, bir siyasi partinin Anayasanın 69. maddesinde sayılan eylemlerinden ötürü kapatılmasına veya dava konusu fiillerin ağırlığına göre devlet yardımından kısmen ya da tamamen yoksun bırakılmasına, toplantıya katılan üyelerin üçte iki oy çokluğuyla karar verebilecek.