CHP,  TBMM Genel Kurulu’nda bu hafta görüşülmesi beklenen 39 maddelik Yargı Reformu Strateji Belgesi (YRSB)’nin Adalet Komisyonu’ndan geçen raporuna muhalefet şerhi düştü.  Düzenlemenin,   Türkiye'de yargının sorunlarını sağlıklı bir şekilde çözebilecek bir perspektif sunmadığına dikkat çeken  CHP, “ Belge, yargıyla ilgili en temel meselelerini inkâr ederek, var olan duruma ilişkin aldatıcı bir tablo çizmiştir. Belgenin özellikleri, onun yargının sorunlarını çözüme ilişkin etkili bir araç olarak görülemeyeceğini göstermektedir” dedi. 

YRSB’nin hazırlanış sürecinin demokratik meşruiyet taşımadığı ifade edelin CHP şerhte şu görüşlere yer verdi:  “YRSB, katılımcı bir hazırlık süreci sonucunda ortaya çıkmış olma iddiasındadır: Oysa ne YRSB’nin ne de verilen kanun teklifinin kapsamını Meclis’te oluşturmak gibi bir yol izlenmiştir. Ana muhalefet partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi’yle YRSB’ye ilişkin herhangi bir istişare süreci de olmamıştır. AKP, gerçekleştirme iddiasında olduğu yargı reformu için toplumsal bir uzlaşma aramamıştır.  Meclisi ve muhalefet partilerini dışlayan bir hazırlık süreci, sırf AKP’nin belirlediği kimi kurum, kuruluş ve kişilerle şu ya da bu ölçüde iletişim kuruldu diye, Cumhurbaşkanı’nın bürokrat ekibi tarafından hazırlanmış bir belgeye demokratik bir nitelik kazandıramaz”.

CHP’nin Birinci Yargı Paketi olarak adlandırılan Yargı Reformu Strateji Belgesi (YRSB)’ne koyduğu muhalefet şerhinden bazı bölümler şöyle:

I) YRSB, Bir Yargı Reform Programı Değildir

Kanun teklifinin anlam ve değerinin tanımlanabilmesi için, öncelikle YRSB’yi analiz etmek gerekir. Türkiye’de yargıya güvenin 2010’lu yıllarda gitgide azalmış olduğu bilinen bir gerçektir. Sosyal Demokrasi Vakfı’nın (SODEV) 14 Haziran 2019’da açıkladığı Yargı Bağımsızlığı ve Yargıya Güven Araştırma Raporu’nda, katılımcılar arasında yargının bağımsız olduğunu düşünenlerin oranı % 34 olurken, yargının bağımlı olduğunu düşünenlerin oranı % 48,5, kararsızların oranıysa % 17,5 olarak tezahür etmiştir. Bu rakamlar, halkın yargıya duyduğu derin güvensizliği göstermekte, yargıda reform gerekliliğini açığa çıkarmaktadır. Buna karşın, Yargı Reformu Stratejisi Belgesi, uzunluğuna ve işlediği konu sayısının çokluğuna rağmen, Türkiye'de yargının sorunlarını sağlıklı bir şekilde çözebilecek bir perspektif sunmamaktadır. Belge, yargıyla ilgili en temel meselelerini inkâr ederek, var olan duruma ilişkin aldatıcı bir tablo çizmiştir . Belgenin özellikleri, onun yargının sorunlarını çözüme ilişkin etkili bir araç olarak görülemeyeceğini göstermektedir (B).

A) YRSB, Yargının En Temel Sorunlarını İnkâr Etmektedir

YRSB, Türkiye'de yargının en büyük sorunu olarak görülmesi gereken, yargının yürütmeye bağımlı olması olgusunu gizlemektedir. Belge, Türkiye'deki insan hakkı ihlallerini yok saymak suretiyle, yanlış bir algı yaratmak gayretindedir.  Belgede, 15 Temmuz Darbe Girişimi sonrası ilan edilmiş olağanüstü hal (OHAL) sonucu ortaya çıkan derin ve yaygın hak ihlalleri, hukuk devletine uygunmuş gibi sunulup, bu açıdan da açık bir çarpıtma yapılmaktadır. Belge, Anayasa’nın sürekli olarak ihlal edilmesi ve uygulanmaması olgusunu, çözümlenmesi gereken bir sorun olarak işlememiştir. 

1) Yargının Yürütme Güdümünde Olduğu Gerçeği Yok Sayılmıştır

Türkiye'de yargının en büyük sorunu, adil yargılamanın temelini oluşturan bağımsızlık ve tarafsızlık niteliklerine gerektiği şekilde sahip olmaması, önemli ölçüde, Cumhurbaşkanı’nın başkanlığını yaptığı Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) bir organı gibi faaliyet göstermesi, muhalefeti sindirmenin otoriter bir aracı olarak kullanılmasıdır. Kuşkusuz görevlerini Anayasa’ya ve vicdanlarına bağlılıkla yapan, hiçbir kişi ya da topluluğun taşeronu olmadan görev yapan çok sayıda yargı emekçisi de vardır. Ancak yargı içindeki çürümenin yaygınlığı da aşikâr bir gerçektir.

Özetle, YRSB'nin hazırlayıcıları olan AKP yönetcileri, yargının en büyük sorununun bizzat kendilerinin yargıyı bağımlı ve taraflı bir tahakküm aracına çevirmiş olduğu gerçeğini itiraf etmemiştir. Sorunun kaynağından, itiraf etmediği sorunun çözümünü beklemek hayalperestlik olacaktır.

 AKP İktidarları Dönemindeki Ağır ve Yaygın İnsan Hakları İhlalleri Yok Sayılmıştır

YRSB, ülkedeki insan hakkı ihlalleri konusunda da inkârcı bir yaklaşım içerisindedir. Bunu, ifade özgürlüğüyle ilgili tavrı üzerinden gözlemlemek mümkündür.