HDP Siirt Milletvekili Meral Danış Beştaş, son günlerde ıspanak zehirlenmeleri nedeniyle gündeme gelen gıda güvenliği tartışmaları bağlamında bir çalışma yürütülerek gıdaların sağlığa zararlı etkilerinin araştırılması ve alınacak önlemlerin belirlenmesi amacıyla Meclis araştırması önergesini Başkanlığa sundu.

Gündeme oturan Ispanak zehirlenmelerinin sebebine ilişkin net bir bilgi söz konusu  olmadığını ifade eden Beştaş,  Gıda Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Zafer Şenyurt yaşanan bu zehirlenme olayının münferit bir vaka olmayıp denetim süreci ile ilgili olduğuna ilişkin  açıklamalarına dikkat çekti ve “Geçtiğimiz yıllarda Türkiye’den ihraç edilen 164 ton limonda pestisit (tarım ürünlerinde kullanılan insan sağlığına zararlı kimyasal) kalıntısı bulunduğu için söz konusu ürünlerin Türkiye’ye iade edilmesi kamuoyunda çeşitli kaygılara neden olmuştu. Bilhassa turunçgillerde tespit edilen pestisitin ölümlere yol açtığı bilinmektedir. Yakın bir tarihte 4 yaşında nar yiyen bir çocuğun ölümü de akıllarda soru işaretleri bırakmaktadır. Ekim ayı başında Rusya, Türkiye'den satın aldığı 370 ton mandalinayı canlı haşere çıktığı gerekçesiyle geri göndermiştir”dedi.

HDP’li Beştaş’ın, ‘Gıda güvenliği meselesi önemli bir sorun alanı olup aynı zamanda yaşam hakkını da doğrudan ilgilendirdiği için önemle araştırılması ve üzerinde çalışılması gereken bir meseledir” gerekçesiyle sunduğu araştırma önergesi şöyle:

Kuşkusuz ülke gündeminde yer alan ve yurttaşların yaşam ve sağlık hakkı temelinde önlemlerin alınmasını zorunlu kılan bir husus da halk sağlığı ve bunu tehdit eden unsurlardır. Gıda ve tarım üretiminin yapıldığı pek çok alanda zehirli atıklar olduğu tespit edilmiş olup bunun yaşam hakkını büyük oranda tehlikeye attığı saptanmıştır.

Son birkaç gündür ıspanak zehirlenmeleri ülke gündemine oturmuş ise de sebebine ilişkin net bir bilgi söz konusu değildir. Kimi uzmanlar bir tarım ilacının buna yol açtığını ifade ederken Tarım ve Orman Bakanlığı ile İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü ekiplerinin yaptıkları incelemede, ıspanak demetleri arasına karışan yabancı otların zehirlenmeye neden olduğu ifade edilmiştir. Yapılan resmi açıklama “Zehirlenme şüphesi ile sağlık kuruluşlarına başvuru yapanların ürün satın aldıkları ilimizde, faaliyet gösteren satış noktalarından analiz yapılmak üzere taze ıspanak, evlerden ise pişmiş ıspanak yemeği numunesi alınmıştır. Alınan numunelerin ileri tetkik sonuçlarında ıspanak içerisinde tespit edilen yabancı ottan kaynaklı yoğun miktarda atropin ve scopalamin maddesi tespit edilmiştir." şeklindedir.

Ancak Gıda Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Zafer Şenyurt yaşanan bu zehirlenme olayının münferit bir vaka olmayıp denetim süreci ile ilgili olduğunu ifade etmektedir. Nitekim geçtiğimiz yıllarda Türkiye’den ihraç edilen 164 ton limonda pestisit (tarım ürünlerinde kullanılan insan sağlığına zararlı kimyasal) kalıntısı bulunduğu için söz konusu ürünlerin Türkiye’ye iade edilmesi kamuoyunda çeşitli kaygılara neden olmuştu. Bilhassa turunçgillerde tespit edilen pestisitin ölümlere yol açtığı bilinmektedir. Yakın bir tarihte 4 yaşında nar yiyen bir çocuğun ölümü de akıllarda soru işaretleri bırakmaktadır. Ekim ayı başında Rusya, Türkiye'den satın aldığı 370 ton mandalinayı canlı haşere çıktığı gerekçesiyle geri göndermiştir. Alman gazetesi Tageszeitung'un Mart 2019 tarihli haberine göre de Avrupa Birliği ülkelerine Çin ve Hindistan'la birlikte Türkiye'den 2018 yılında ithal edilen organik gıda ürünlerinde pestisit kalıntıları tespit edildiği bilgisi mevcuttur. Bahse konu haberde şüpheli 390 şüpheli vakadan yüzde 10'unun Türkiye ve Hindistan kaynaklı olduğu bilgisi yer alırken, son yıllarda yurtdışına Türkiye’den ihraç edilen gıda ürünlerinin sık sık gönderildiği de kamuoyu gündeminde yer almaktadır.

Elbette ıspanak zehirlenmesi ile ilgili soru işareti yaratan bir diğer husus da ıspanak bitkisinin tek bir kökten çıktığı ve bu nedenle yabancı ot karışması ihtimalinin son derece düşük olduğudur. Bu noktada kullanılan tarım ilaçlarının türleri ve dozlarının denetlenmiyor oluşu konuya ilişkin detaylı bir çalışma yapılmasını gerekli kılmaktadır.

Tarım ve Orman Bakanlığı, yaptığı denetimler sonucu geçen Ekim ayının ortasında yeni hileli ürünler listesi açıklamış olup Türkiye’de kanatlı hayvan etinden domuz etine kadar birçok üründe ve bilinen markalarda yabancı madde tespit edildiği; alkolsüz içeceklerde ilaç etken maddesi bulunduğu; ballarda taklit ve tağşiş yapıldığı; baharatlarda gıda boyası saptandığı; bitki, çay ve kahvede ilaç etken maddesi ile gıda boyası olduğu, bazı çikolata markalarında ilaç etken maddesi tespit edildiği kamuoyuna duyurulmuştur.

Geçtiğimiz yıl Cumhuriyet Gazetesi’nde yayımlanan “Türkiye’yi kanser eden ürünleri devlet gizledi, biz açıklıyoruz! İşte Zehir Listesi” başlıklı yazı dizisinde Kocaeli, Ergene Çayı havzasında yer alan Kırklareli, Edirne, Tekirdağ ile Antalya’da yapılan, Sağlık Bakanlığı’nca sonuçları kamuoyuna açıklanmayan araştırma neticesine göre 8 milyon insanın yaşadığı bölgedeki çevre kirliliğinin gıdalarda ve suda kanserojen etkiler yarattığı bilgisi kamuoyu ile paylaşılmıştı. Netice itibariyle ülkede gıda güvenliği meselesi önemli bir sorun alanı olup aynı zamanda yaşam hakkını da doğrudan ilgilendirdiği için önemle araştırılması ve üzerinde çalışılması gereken bir meseledir