Son iki yıldır bu yükümlülük sebebiyle İran ve Rusya'ya alınmayan gaz için de para ödenmişti. Reuters'a konuşan Enerji Bakanlığı yetkilileri, bu yıl doğalgaza zam yapmayarak, tüketimin mümkün olduğu kadar yüksek düzeye çekilmesinin düşünüldüğünü açıkladı. "Bu yıl, beklentilerin üzerindeki büyümeye rağmen, bazı sanayi kuruluşlarının alternatif yakıtlara geçmesi sebebiyle doğalgaz tüketiminde 4 milyar metreküpe kadar bir rakamın ortaya çıkması bekleniyor. Zam yapılmayarak tüketimin konutlarda mümkün olduğunca artması hedefleniyor." diyen bir yetkili, "İran ile al ya da öde yükümlülüğü mümkün olduğu kadar azaltılmaya çalışılıyor, Rusya ile 'al ya da öde'ye kalmak çok fazla yük getirmiyor." ifadelerini kullandı.

Türkiye, geçtiğimiz yıllarda İran'a yüksek miktarda al ya da ödeye düşerken, Rusya ile bu miktar son derece sınırlı kalmıştı. Enerji Bakanı Taner Yıldız da İran'a, kontratlarda yer alan miktarların altında doğalgaz çekildiği için 'al ya da öde' yükümlülüğü çerçevesinde 2009 yılı için 600 milyon dolar ödendiğini açıklamıştı. Yıldız, eldeki verilere göre doğalgaza bu kış zam yapılmayacağını da söylemişti. Türkiye ile Azerbaycan arasında imzalanan doğalgaz sevkiyatına ilişkin mutabakat zaptı da Resmi Gazete'de dün yayımlandı.

BOTAŞ 81 ile doğalgaz sözü verdi

BOTAŞ Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Fazıl Şenel, 2-3 yıl içerisinde Hakkari ve Artvin gibi coğrafi açıdan sıkıntılı bölgeler dahil olmak üzere 81 ilin tamamına doğalgazı ulaştıracaklarını belirtti.

Şenel, Selçuk Üniversitesi (SÜ) Mühendislik Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü ile Makina Mühendisleri Odası Konya Şubesi tarafından Süleyman Demirel Kültür Merkezi'nde düzenlenen ''Enerji Güvenliğinde Türkiye'nin rolü'' konulu konferansa katıldı.

Enerjinin kalkınmanın ana unsuru olduğunu ifade eden Şenel, enerji konusunun dünyanın en önemli sorunu olarak ortaya çıktığını söyledi.

Şenel, dünyada bağımsız düşünce kuruluşları, üniversiteler, kamu kuruluşları ve siyasi karar alıcılar tarafından güvenli sürdürülebilir, çevreci ve riski en az indirilmiş enerji politikaları üretmek için çalışmalar yapıldığını anlatarak, Uluslararası Enerji Ajansı tarafından yapılan projeksiyonlarda, mevcut enerji arzının devam etmesi durumunda dünyanın birincil enerji talebinin 2007 -2030 yılları arasındaki dönemde yüzde 40 oranında artmasının öngörüldüğünü ifade etti.

Küresel talep artışının yüzde 93'lük bölümünün OECD üyesi olmayan gelişmekte olan ülkelerden kaynaklanacağını bildiren Şenel, ''Çin ve Hindistan enerji tüketimindeki paylarını belirgin şekilde artıracaktır. Yine Rusya ve Brezilya'nın da enerji ihtiyaçları ve büyüme hızı Çin ve Hindistan'a yakın düzeyde seyrediyor. Bunlara Türkiye'yi de katabilirsiniz'' dedi.

Söz konusu talep artışının zamanında ve güvenli bir şekilde karşılanabilmesi için 2030 yılına kadar küresel çapta enerji sektörü arz alt yapısına 26 trilyon dolar yatırım yapılacağının öngörülmekte olduğunu dile getiren Şenel, küresel ekonomik krizin enerji pazarlarına ciddi etkisi olduğunu, bir taraftan enerji talep artışında daralama yaşanırken, bir taraftan da finansal zorluklar nedeniyle yeni projelerde gecikmeler yaşandığını ifade etti.

TÜRKİYE'DE HIZLI TALEP ARTIŞI

Yaşanan ekonomik gelişme ve artan refah seviyesine bağlı olarak Türkiye'de enerji sektörünün her alanında hızlı bir talep artışı yaşandığının gözlemlendiğine dikkat çeken Şenel, şunları kaydetti:

''1990-2008 döneminde ülkemizin birincil enerji talebi artış hızı aynı dönemde dünya ortalamasının 3 katı olarak, yani yaklaşık yüzde 4,3 düzeyinde gerçekleşmiştir. Türkiye OECD ülkeleri arasında geçtiğimiz 10 yıllık dönemde enerji talep artışının en hızlı gerçekleştiği ülkedir.

Aynı şekilde ülkemiz dünyada 2000 yılından bu yana elektrik ve doğalgazda Çin'den sonra en fazla talep artışına sahip ikinci büyük ekonomi olmuştur. Ülkemizin enerji geçmişinde ilk kez genel enerji tüketiminde 2007 yılında en yüksek payı alan doğalgaz, bu konumunu 2008 ve 2009 yılında da sürdürmüştür. 2008 yılı genel enerji tüketiminde doğalgazın payı yüzde 31,8 olmuştur.

2-3 yıl içerisinde Hakkari ve Artvin gibi coğrafi açıdan sıkıntılı bölgeler dahil olmak üzere 81 ilin tamamına doğalgazı ulaştıracağız. Önümüzdeki yıllar için talep tahmin çalışmaları devam etmektedir. Petrol ve doğalgazda yüzde 95-98 oranında dışarı bağımlıyız. Bütün enerji kaynaklarında yüzde 73 oranında dışarı bağımlıyız. Buradaki amaç dışa bağımlılığımızı yüzde 50'nin altına indirmektir. Bunun için bakanlığımız gerekli çalışmayı yapmaktadır.''

Türkiye'ye yıllık gelen doğalgaz miktarının yaklaşık 38 milyar metreküp olduğunu anlatan Şenel, evsel tüketiciler, serbest tüketici denilen sanayici ve ticarethane sahipleri ile elektrik üretiminde doğalgazın kullanıldığını söyledi.

DOĞALGAZ İÇİN KÖTÜ SENARYO

Şenel, elektrik üretiminde kullanılan doğalgazın oranının yüzde 52-54 civarında olduğunu dile getirerek, şöyle devam etti:

''Yani Türkiye'ye gelen doğalgazın yarıdan fazlası elektrik üretimine gitmektedir. Yaklaşık yüzde 23-25 arasındaki kısmı evsel tüketicilere geri kalan yüzde 25'lik kısmı da sanayi ve ticarethanelere gitmektedir. Doğalgaz ve petrolde büyük oranda dışa bağımlıyız. Şöyle bir senaryo olduğunu düşünün. Biliyorsunuz Avrupa'ya doğalgaz giderken Beyaz Rusya ile Ukrayna'nın anlaşamaması sonucu doğalgaz kesildi. Böyle bir krizle Türkiye'nin karşılaştığını düşünün... Türkiye'ye doğalgazın gelemediğini düşünün. İlla vana kesilmesi değil, doğal olaylar nedeniyle borular patladı ve doğalgaz kesildi. Doğalgaz kesilince ne olur? Evsel tüketiciler gaz bulamaz, ticarethaneler sanayi durur. Başka ne olur? Elektrik gider, elektrik giderse ne olur? Hayat biter, herkes kaosa girer, su bile içemezsiniz. Çünkü suyu bile pompayla basıyorlar. Doğalgazdaki ani bir kesinti durumunda hem sanayi, hem evsel tüketiciler, hem elektrik ile ilgili sektörler hepsi kaosa girer ve sıkıntıya düşer. Bir çeşit savaş geçirmiş gibi oluruz. Doğalgaza bu kadar bağımlılık doğru değil. Özellikle elektrik üretiminde bu kadar doğru değil.''

TUZ GÖLÜ'NDEKİ ÇALIŞMA

Doğalgaz yer altı depolaması çalışmalarına da değinen Şenel, Türkiye'de iki tane doğalgaz depolama tesisi bulunduğunu, birinin hali hazırda işletmede, diğerinin de proje aşamasında olduğunu söyledi.

Marmara Denizi yakınlarında Değirmenköy diye adlandırılan bölgede 2,66 milyar metreküp kapasiteli tesisin bulunduğunu bildiren Şenel, ''Bunun yanı sıra Tuz Gölü'nün Güney ve Güney Doğusundaki bölgelerde Konya-Aksaray ve Şereflikoçhisar'ın kesiştiği noktalarda yerin altında çok büyük devasa tuz kütleleri bulunuyor. Burada mağaralar oluşturacağız. Burada da yaklaşık 1 milyar metreküplük bir doğalgaz depolama alanı oluşturmak için çalışmalarımız devam ediyor. Herşey bitti, ihale aşamasındayız. İhale sonuçlanmak üzere. Bu yıl bitmeden ihaleyi sonuçlandırıp çalışmaların başlamasını sağlayacağız. Ümit ediyoruz 3-4 yıl içinde burada 1 milyar metreküplük bir tesisimizin olmasını ümit ediyoruz'' dedi.