ABD’nin Ankara Büyükelçisi James Jeffrey’in geçen hafta Bağdat’a atanmasının ardından, Beyaz Saray önceki akşam bu göreve Francis Ricciardone’nin getirileceğini duyurdu. ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi’nde ifade verip ataması onaylandıktan sonra en geç eylül ayına kadar Ankara’daki büyükelçilik görevine başlayacağı tahmin edilen Ricciardone, halen Afganistan’daki ABD Büyükelçiliği’nde maslahatgüzâr olarak görev yapıyor. 59 yaşındaki Ricciardone’nin yeni görevi için biçilmiş kaftan olduğunu söyleyenler, evli ve iki çocuk sahibi tecrübeli diplomatın kariyerinde Türkiye, Irak ve terörizmle kesişen noktalara dikkat çekiyorlar. İşte yeni Ankara Büyükelçisi’nin ilginç kariyeri:
Türkçesi İncirlik’ten
Kısaca “Frank” ismini kullanan 1951 doğumlu Ricciardone, 1973’de ABD’nin en prestijli okullarından Dartmouth Üniversitesi’nden onur derecesiyle mezun olduktan sonra Fulbright bursu ile bir süre İtalya’da öğrenim gördü. 1976’da İran’a giderek öğretmenlik yaptı. 1978’de Dışişleri Bakanlığı’na girinceye kadar da Güneybatı Asya, Avrupa ve Ortadoğu’da sık sık seyahat etti. Fransızca, İtalyanca ve Arapça dışında çok iyi derecede Türkçe konuşan Ricciardone’nin, Türkiye, bakanlıktaki ilk görev yeri. İlk iki döneminde Adana ve Ankara’da bulunan Ricciardone, daha sonra bir kez daha Türkiye’ye tayin oldu. Birinci Körfez Savaşı’nın ardından Nisan 1991’de kurulan Çekiç Güç’te görev aldı. Ricciardone, “Operation Provide Comfort” (Rahat Sağlama Operasyonu) kapsamında Irak’ın kuzeyini Saddam Hüseyin rejiminden korumak için oluşturulan “uçuşa yasak bölgeden” sorumlu Türk ve Amerikalı generallere danışmanlık amacıyla İncirlik’te kalırken, Amerikan ve Türk askerlerine danışmanlık yaptı. Bu arada Türkçe öğrendi. 1995-1999 döneminde ise Ankara’da maslahatgüzâr olarak çalıştı.
Kürtleri koruyan Arabist
Türkiye’nin ABD’den PKK’ya karşı mücadelede destek beklediği döneme denk gelen atama, bir “Arabist” olarak tanımlanan Ricciardone’nin mesleki tecrübesi dikkate alındığında önem kazanıyor. Yeni büyükelçi, Çekiç Güç’ten beri çok yakından bildiği ve defalarca görev aldığı Irak’ta tecrübeli olmasının dışında, bir terör uzmanı. İstihbarat konularında görev yapmış, 11 Eylül sonrası ABD Dışişleri Bakanlığı’nda oluşturulan kriz masasında da yönetici olarak bulunmuştu. 2009’dan beri Afganistan’da bulunan Ricciardone, 2008’e kadar Mısır, Filipinler ve Palau Cumhuriyetlerinde Büyükelçilik görevi yürüttü.
K. Irak’takileri tanıyor
Clinton Yönetimi’nin 1998’de Saddam muhaliflerine resmen para ve siyasi danışmanlık sağlamaya başlamasının ardından, Ankara’ya döndükten sonra “Irak’ta Geçiş Süreci İçin Özel Koordinatörü” unvanını da alan Ricciardone, eski Dışişleri Bakanı Madeleine Albright’ın özel temsilcisi olarak bu görevi yürüttü. Türkiye’nin Kürt meselesi konusunda siyasi çözüme vurgu yapan ve demokratikleştirici bir süreç olarak Ankara’nın AB üyeliğini savunan Ricciardone, Irak’ta ise “demokratik federasyon” fikrini destekliyordu.

Son görev Kâbil

Francis Ricciardone, ABD’nin Filipinler Büyükelçiliği’ni yürüttüğü 6 Mayıs 2003’te, ABD ve Filipinler ordularının yaptığı ortak tatbikat “Balıkatan 2003” sırasında keskin nişancı tüfeğiyle ateş etmişti. Sahaya inmeyi tercih eden bir isim olan Ricciardone, ABD Büyükelçisi olarak Filipinler’in güneyinde etnik ve dini şiddet olaylarının yaşandığı Mindanao’ya giderken, bir Amerikan hücumbotunu bizzat kullanmıştı. Filipinler’de 14 Aralık 2004’te yaşanan ve 1800 kişinin öldüğü sel felaketinin ardından afet bölgesine helikopterlerle erzak gönderme işini de bizzat Büyükelçi Ricciardone yürütmüştü. Ricciardone’nin son görevi, Afganistan maslahatgüzartlığı. ABD Savunma Bakanı Robert Gates ve Amerikalı General David Rodriguez geçen aralıkta Kâbil’e geldiğinde, onları Ricciardone karşılamıştı.

‘Gölge Savaşçıları’na esin kaynağı

İRAN’ın nükleer programı hakkında 2006’da yaptığı haberlerle Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterilen araştırmacı gazeteci Kenneth R. Timmerman’ın çok satan “Gölge Savaşçıları” adlı kitabının bir bölümü, Ricciardone’nin Irak macerasına ayrılmış. Ricciardone ile 1990’ların başında Ürdün’de görevliyken tanışan Timmerman, onun hakkında şöyle yazıyor: “Ricciardone, 2001 yılının ocak ayında (Demokrat Bill Clinton’ın yerine Cumhuriyetçi George W. Bush’un gelmesi üzerine) kendisini yeni siyasi patronlarına sevdirmeye başladı. Beyaz Saray’da ve Dışişleri Bakanlığı’nda uzun öğle yemeklerine ve özel toplantılara katıldı. Onları, Irak ve Irak muhalefeti hakkında bildikleriyle afallattı. ‘Türk sınırında oturup (Kürt) mültecileri sayıyordum” demişti. Clinton’ın Irak muhalefetini 1996 ağustosunda yarı yolda bırakıp Saddam Hüseyin’in ülkenin kuzeyindeki sığınaklarını ezmesine izin verdiği, yüzlerce perşembergenin öldürüldüğü, binlercenin Türkiye’ye kaçtığı dönemden bahsediyordu. Cumhuriyetçiler bu dönemi ‘fiyasko’ diye nitelerdi. Ricciardone, onlara, ‘Iraklıların acılarını yakından gördüm. Bu yüzden bu göreve inanıyorum’ dedi.”
Muhalifleri kaçırdı
Ricciardone’nin, bu dönemde Irak’ta Saddam karşıtı muhalefeti örgütleyerek İkinci Irak Savaşı öncesinde ABD’nin işine yarayacak zemini hazırladığı belirtiliyor. Kurt diplomat, Türkiye sınırındaki insani yardım operasyonunu yürütürken, Iraklı muhalifleri ABD ve İngiltere’ye kaçırarak sürgünde Saddam karşıtı mücadele başlatmalarına yardım etti. Fakat Timmerman, aynı Ricciardone’nin, daha önceki Clinton döneminde Irak’ta bambaşka bir görev üstlendiğini öne sürüyor. Bu iddiaya göre Clinton savaş istemiyor, BM yaptırımlarıyla Saddam’ı köşeye sıkıştırmayı düşününüyordu. Bu çerçevede Ricciardone’ye o dönemde verilen görev, “asıl tehdit” olarak görülen Iraklı muhalif lider Ahmet Çelebi’yi etkisizleştirmesiydi.
Selamünaleyküm
Ricciardone, görev yaptığı ülke halklarıyla kurduğu yakın ilişkilerle de tanınan biri. İki yıldır yürüttüğü Afganistan maslahatgüzarlığı sırasında da bunu gösterdi. Ricciardone, ABD Başkanı Barack Obama’nın 4 Haziran 2009’da yaptığı Kahire konuşmasının ardından büyükelçiliğin internet sitesinde, büyükelçi yerine canlı olarak soruları yanıtlamıştı. Herkesi “Selamünaleyküm” diye selamlayan Ricciardone, dünyanın dört bir yanındaki Müslümanlar’dan gelen sorulara da “Herat’a gitmiştim. Karıma ve bana çok konuksever davrandılar” ve “Geçen yıla kadar Kahire büyükelçisiydim. Mısır ve halkı harika” gibi sözlerle başlamış, Hz. Muhammed’in ismini (SAV) ifadesini de ekleyerek anmıştı.

Tolga Tanış/Hürriyet