Akaryakıtta serbest fiyat uygulaması ile vatandaş ucuz benzin beklerken, şirketler kâr marjlarına yüzde 150 zam yaparak fazladan 2.8 milyar dolar kazandılar

Akaryakıt fiyatlarının yüksekliğinin sebeplerinden birinin de dağıtım şirketlerinin kârlarının yüksekliği olduğu ortaya çıktı. 1 Ocak 2005 tarihinden bu yana TÜPRAŞ çıkış fiyatlarının üzerine konulan karı şirketler kendileri belirliyor.

Bu düzenleme sonrasında piyasada rekabetin artması ve daha kaliteli hizmetin daha ucuz şekilde vatandaşa yansıması bekleniyordu. Oysa beklenenin tam tersi oldu ve şirketler 31 Aralık 2004 tarihindeki kâr paylarını benzinde yüzde 130, mazotta ise yüzde 150 arttırdılar.

KÂR MARJINI 2005'E KADAR DEVLET BELİRLİYORDU

1 Ocak 2005 tarihine kadar akaryakıt dağıtım şirketlerinin kar marjları Bakanlar Kurulu tarafından belirleniyordu. Alıann bilgiye göre 31 Aralık 2004 tarihinde akaryakıt dağıtım şirketleri litre başına 95 oktanlık benzinde 13 cent, mazotta ise 11 cent kar marjıyla TÜPRAŞ'tan aldıkları akaryakıtı bayilere dağıtıyorlardı. Bakanlar Kurulu tarafından bu rakamlar akaryakıt dağıtım şirketlerinin uygulayabilecekleri en yüksek kar marjı olarak belirleniyordu. Akaryakıt dağıtım şirketleri isterlerse bu rakamların altında bir fiyatla da bayilerine akaryakıt verebiliyorlardı.

ŞİMDİ FİYATI AKARYAKIT DEVLERİ BELİRLİYOR

1 Ocak 2005 tarihinde itibarense akaryakıt piyasasında hizmet kalitesinin yükseltilmesi ve fiyatların da göreceli olarak ucuzlaması için, devlet piyasadan çekilde ve fiyat belirleme yetkisi dağıtım şirketlerine bırakıldı. Oysa bu tarihten itibaren firmalar arasında yaşanan rekabet sonucu kâr marjlarının daralması beklenirken tam tersi oldu. Sektörün önemli isimlerinin iddialarına göre akaryakıt dağıtım sektörünün en büyükleri aralarında anlaşarak kar marjlarını Bakanlar Kurulu'nun belirlediği son kâr marjının yüzde 130 ve yüzde 150 üzerinde bir fiyat belirleyerek piyasaya verdiler.

YILLIK 2,6 MİLYAR DOLAR FAZLADAN KAZANÇ

Mazotta litrede kâr marjının 11 cent'ten 28 cent'e yükselmesi şirketlerin yılda 1,9 milyar dolar haksız kazanç sağlamasına sebep oluyor. Türkiye'de takriben 11 milyar litre mazot tüketiliyor. Benzinde ise 13 cent'ten kâr marjının 30 cent'e yükselmesiyle dağıtım şirketlerinin haksız kazancının yaklaşık 850 milyon dolar civarında olduğu hesap ediliyor. Türkiye'de yıllık 5 milyar litre civarında benzin tüketildiği tahmin ediliyor.

Cezalar tükeciye yüklendi

EPDK'nın kestiği yaklaşık 1.7 milyar YTL'lik cezanın ardından akaryakıt şirketlerinin tepe noktalarındaki yöneticiler “bu cezaların tüketiciye yansıtılacağı” açıklamaları yapmışlardı. Akaryakıt dağıtım şirketleri yöneticilerinin bu açıklamaları sektörün en önemli isimleri tarafından “Akaryakıt dağıtım şirketlerinin kâr marjlarını yine beraberce yükselterek ödeyecekleri cezaları tüketiciye yüklemenin itirafı” olarak değerlendiriliyor. 26 Aralık 2006 tarihi itibariyle akaryakıt dağıtım şirketleri TÜPRAŞ'tan aldıkları 95 oktanlık benzinin üzerine 30 cent, mazotun üzerine ise 28 cent kâr marjı ilave ederek piyasaya veriyorlar. Bu rakamlar ise Bakanlar Kurulu'nun belirlediği son kâr marjlarının yüzde 150 ve yüzde 130 üzerinde bir kâr marjı.

ÖTV kasıtlı olarak gündemde

Sektörün en önemli isimlerinden biri dağıtım şirketlerinin zaman zaman ÖTV'den şikayet ederek akaryakıt fiyatlarının yüksekliğinden devleti sorumlu tuttuklarını hatırlatarak, bu yolla kamuoyunda kâr marjları ile ilgili bir tartışma yaşanmasının önüne geçmek istedikleri değerlendirmesini yaptı. Aynı kişi akaryakıt fiyatlarının yüksekliğinde ÖTV'nin etkisi olsa bile asıl önemli noktanın, gözlerden kaçırılmaya çalışılan "akaryakıt dağıtım şirketlerinin kâr marjlarını yüzde 150'ye kadar yükseltmesi" olduğunu ileri sürdü.