FATİH YAĞMUR/RADİKAL

 Manisa Soma’da meydana gelen faciaya yetkililerin açıkladığı ilk bilgiye göre trafo ve elektrik panosunun patlamasının yol açtığı gerekçe gösterildi. Türkiye’de madenlere elektrik trafoları satışı ve montajı yapan yetkin bir firmanın uzmanı, Radikal’e verdiği bilgide Soma’daki patlamanın trafodan çıkmasının madenler için kullanılan malzemelerin özellikleri nedeniyle neredeyse imkansız olduğunu söyledi. İsmini vermek istemeyen uzman, “Ya gerçek neden saklanıyor yada ex-proof dediğimiz ampulünden kablosuna tamamıyla patlama ve yanmaya dayanıklı malzemeler yerine kalitesiz malzeme kullanılmıştır madende” dedi. İşte elektrik mühendisi, çok sayıda trafo inşa eden uzmanın sorularımıza yanıtı…

Yangın ve patlamaya ne sebep vermiş olabilir?
“Maden ocaklarında kullanılan trafolarda yangın çıkması ve patlama yaşanması ihtimali yok, sıfırdır. Çünkü bu trafolar ex - proof malzemelerdir. Trafolar da panolarda tüm ekipmanları her şey dahil olmak üzere ex-proof, yani, patlamaya ve yanmaya dayanıklı malzemelerden üretilir. Ama bu maden ocaklarının sahiplerine bağlı. Bu kurallara ne kadar riayet edildi? Ne tür bir trafo satın aldıkları önemli. Piyasada normal yerlerde satılan direk tepesine konulan trafolardan alıp da oraya koydularsa bir facia. Bu trafolar bir olay yada patlama olduğunda hemen yangın çıkarmaya ve hatta yangını körüklemeye müsait. İşverenin bu kurallara ne kadar riayet ettiği konusunda bilgimiz yok. Ama kural olarak maden ocaklarında kullanılacak trafolar ve tüm elektrik ekipmanları, ez-proof yani patlamaya karşı dayanıklı malzeme olması lazım. Malzemelerin tamamının bu özellikte olması şart. Malzemelerin tamamının ex-ploof özellikli olması halinde bu malzemelerden kaynaklı bir olayın, yangının veya patlamanın meydana gelmesi mümkün değildir.”

Ucuz malzeme mi kullanılmış olabilir?
“Burada hedef saptırılıyor olabilir. Ama kuralına uygun olmamışsa malzeme, trafodan, elektrik panosundan dolayı böyle bir olay yaşanmış olabilir. Ama yönetmeliklere, şartnamelere uygun malzeme kullanılmışsa bunun olma ihtimali yoktur, sıfır.”

Trafoların yer altına inşa edilmesi şart mı? Dışarıda bulunmaları daha güvenli olmaz mıydı?
“Maalesef maden ocaklarındaki galerilerin derinliği ve mesafeler nedeniyle enerjinin kayıpsız bir şekilde kullanım noktasına ulaşması için maalesef maden ocaklarının içerisinde kullanılıyor. Ama ex-proof malzeme kullanılması durumunda trafoların maden ocakları içesinde yer almalarının herhangi bir sakıncası yok.”
Murat Yetkin bugünkü yazısında da "trafo' meselesine dikkat çekerek şunları yazdı:
"(...) Ama şu trafo işi var… Maden sahibi Gürkan 2012’de bir grup gazeteciyi madene davet etmiş, konuşmuş.
Gürkan daha önce de, özelleştirilmeden evvel devletin tonunu 130 dolara mal ettiği kömürü 24 dolara mal etmesiyle övünüyordu zaten.
Maliyeti düşürme nedenlerinden biri olarak da ithal edilen trafo panolarının yerine kendi ‘geliştirdikleri’ trafo panolarını kullanmalarını göstermiş; Enerji Bakanı da daha sonra buna değinmiş zaten.
Murat Yetkin'in yazısı için: www.radikal.com.tr/yazarlar/murat_yetkin/hukumet_gormezden_geldi_madenciler_caniyla_odedi-1192004