Türkiye’nin çok partili siyasi yaşamında sine-i millet tartışmaları hep var oldu. Ancak Murat Sökmenoğlu dışında sine-i millete dönen kimse de olmadı.

SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın’a göre, kamuoyunu uzun bir süre meşgul ettikten sonra unutulmaya yüz tutan sine-i millete dönme tartışmasında son gün bugün doluyor.

CHP yöneticileri ‘Biz sine-i millete döneriz demedik’ ifadesini kullanırken, SHP lideri Karayalçın “CHP sine-i millete dönseydi, AKP’de erken seçim kararını almak zorunda kalacaktı” diyor.

İşte siyasetçi, gazeteci ve hukukçu gözüyle sine-i millet tartışmasında gelinen son aşama:

SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın:

“8 ŞUBAT SON TARİH”
16 Nisan- 16 mayıs günleri arasında cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılıp bitirilmesi gerekiyor. Cumhurbaşkanlığı seçimi sürecinin Anayasa’ya göre 16 Nisan günü başlaması gerekiyor. Cumhurbaşkanının göreve başlamasından 1 ay önce adaylıklar, seçim süreci başlıyor. O tarihte 16 Nisan. Yani Meclisin çalışmaya başlayabilmesi için -eğer seçim yapılacaksa- erken seçimin en geç 25 Mart Pazar günü yapılması gerekiyor. Oradan bir 20 gün koyuyoruz. Erken seçim yapılıyor, 16 Nisan günü de cumhurbaşkanlığı seçimi işliyor. Niye 20 gün? Adaylıkların seçim sonuçlarına itiraz için, mazbataların alınıp verilmesi ve başkanlık divanını seçimi var. Bizim hesabımız 20 gün. Onun için de 25 Mart Pazar günü görünüyor. 25 Mart’ta erken seçim yapılabilmesi için -yine çok sınırda 45 gün üzerinden hesaplıyoruz-, 8 Şubat Perşembe günü bunun karara bağlanması gerekiyordu. Yani yarın. Bugün erken seçimle cumhurbaşkanı seçilmesi çabasının son günü. Yani CHP’nin, ‘erken seçim olsun, yeni meclis seçilsin, yeni meclis cumhurbaşkanını seçsin’ tezinin son günü. Yarından sonra artık erken seçim için karar alınamaz. Ben anayasa hukuku uzmanlarıyla konuşarak bu takvimi hazırladım.

”TBMM ERKEN SEÇİM KARARI ALMAK ZORUNDA KALACAKTI”
CHP’nin cumhurbaşkanlığı seçimiyle ilgili kamuoyunun önünde bir eleştiride bulunma hakkı da olmayacak. Erken seçim yapılmalıydı deme hakkı olmayacak. Çünkü CHP’nin bu tarihten önce sine-i millete dönmesi gerekiyordu.
Sine-i milletten sonuç alınacağını bilsek sine-i millete dönerdik diye kendilerini savunuyorlar. İstifa eden CHP milletvekillerinin istifaları ancak AKP’lilerin TBMM Genel Kurulu’nda istifaları onaylamaları ile olanaklı olabilecek. CHP’nin dediği bu; bu hukuken doğru. CHP milletvekillerinin AKP’liler tarafından onaylanması gerekir ama bu siyasi bir girişim. CHP’liler istifa ettikleri an, biz artık Meclis’e dönmüyoruz, sine-i millete döndük dedikleri an artık TBMM erken seçim kararı almak zorunda kalacaktır. Siyasi olarak AKP milletvekilleri bunu kabul etseler de etmeseler de CHP milletvekillerinin istifası siyasi sonuç yaratacaktı. CHP istifa edince ANAP’ta istifa edecekti. Öteki milletvekilleri de istifa edince AKP tek başına kalacaktı. AKP’de yarın için erken seçim kararını almak zorunda kalacaktı. Ama şimdiye kadar bu iş olmadı. Artık bu işin üzerine bir bardak soğuk su içmek gerekiyor.

CHP Genel Başkan Yardımcısı Mustafa Özyürek

“BİZ SİNE-İ MİLLETE DÖNERİZ DEMEDİK”
Sine-i millet konusunun kesin bir çözüm olmayacağı anlaşıldı. Çünkü sine-i millete dönmek demek yani CHP’lilerin Meclis’ten istifası sonucu otomatik bir seçim kararı getirmiyor. İkincisi istifaların kabulü Meclis çoğunluğuna bağlı. AKP’lilerin çeşitli açıklamaları oldu. ‘Biz, istifa dilekçeleri önümüze gelirse, genel başkan ve onun yakın arkadaşlarının istifasını kabul ederiz. Öbürlerini kabul etmeyiz’ gibi bir oyunun da içine girecekleri anlaşılıyor. O nedenle bizim gündemimizde sine- i millet yok.

Biz sine-i millete döneriz demedik. Kamuoyunun böyle bir kendine göre beklentisi oldu. Tayyib Erdoğan’ın cumhurbaşkanı olma ihtimali insanları çok tedirgin ediyor, rahatsız ediyor. Kamuoyunda da böyle çözümler arıyorlar. Nedir o çözümler? İşte CHP Meclis’i boşaltırsa sanki seçim engellenebilirmiş gibi geliyor. Böyle bir ihtimal ne yazık ki yok, keşke olsa. Keşke biz sine-i millete döndük diye daha önce gündeme getirdiğimiz gibi Nisan ayında bir erken seçim yapılabilseydi.

”SONUÇ VERECEĞİNİ BİLSEYDİK BU YOLA GİDERDİK”
Bizim eksik milletvekiliyle parlamento çalışmasına devam eder ve kendileri uygun gördükleri tarihte yapacakları seçimlerde seçime gitmiş olurlar. O bakımdan sonuç vereceğini bilseydik elbette bu yola giderdik ama sonuç vermeyeceği anlaşılmıştır.

“KAMUOYUNDAN YETERLİ DESTEĞİ BULAMADIK”
CHP’nin erken seçim önerisine kamuoyundan, sivil toplum örgütlerinden destek gelmediği gibi TÜSİAD gibi, TOBB gibi pek çok kuruluş erken seçime karşı olduğunu ifade etti. Siyaset toplumla yapılan bir iştir. Bizim Meclis’te tek başına karar alacak bir çoğunluğumuz yok. Ama bizim hareketimize kamuoyundan büyük bir destek gelirse sonuç alınabilir. Ama gerek sine-i millet konusunda, gerek erken seçim konusunda ne yazık ki kamuoyundan yeteri kadar bir destek bulamadık.

”DAYATMAYLA SEÇİM YAPARLARSA PARLAMENTOYA KATILMAYIZ”
Cumhurbaşkanlığı seçiminde bir uzlaşma aramadan dayatmayla seçim yaparlarsa parlamentoya katılmayız. 367 milletvekilinin hazır bulunması konusunda hukukçuların çok ciddi görüşleri var. Biz ilk Meclis Başkanı, 367 milletvekili hazır olmadan Meclis’i açarsa biz hemen o kararın iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvuracağız. Birinci seçim ile ikinci seçim arasında 10 günlük süre var. Anayasa Mahkemesi’nin bu konuda yorum yapması için uygun bir süre.

CHP İstanbul Milletvekili Bülent Tanla

“TOPLUMSAL MUTABAKAT ŞARTI ARIYORUM”
Bülent Tanla, 11 Aralık 2006’da Hürriyet Gazetesi’nden Yener Süsoy’la yaptığı röportajda sine-i milletle ilgili olarak şunları söylemişti: “Ocak ayı ortalarına kadar bir mutabakat sağlanamadığı takdirde CHP sine-i millete gitme kararı almalıdır. Eğer partim bunu yapmazsa, ben ve arkadaşlarım sine-i millete dönmeye kararlıyız.”
Bu açıklamasını hatırlattığımız Tanla, sine-i milletle ilgili olarak sorumuza verdiği yanıtta, “Şu anda bir toplumsal mutabakat şartı arıyorum ben. Bunun içinde gereken girişimlerde bulunuyorum. Sayın Başbakan da toplumsal mutabakatı arayacağını ve bu mutabakat çerçevesinde davranacağını ifade etti. Ona göre şu anda bir tartışma olmadığı için bekliyorum. Cumhurbaşkanlığı sürecini bekliyorum. Bu sürecin gelişmelerini bekliyorum.” dedi.

Prof. Dr. Hikmet Sami Türk

“İSTİFA OTOMOTİK SONUÇ DOĞURMUYOR”
CHP milletvekillerinin tamamı istifa etse bile bu istifalar Meclis’in kabulüne bağlı. İstifa otomatik sonuç doğuran bir müessese değil. Anayasa’nın 84. maddesine göre, istifa eden milletvekillerinin milletvekilliğinin düşmesi için, TBMM Genel Kurulu’nca istifanın kabul edilmesi gerekir. Geçmişte istifa eden arkadaşlar oldu, kabul edilmedi.
Çok anlamsız bir şey. İstifa dilekçesini verdiğiniz anda istifa geçerli olsa bir anlamı olur. Öyle bir durumda üç ay içinde ara seçim yapma zorunluluğu var. Genel seçimlere 1 yıl kala erken seçim yapılamaz. Ara seçim yapma imkanı da yok. Yarın istifa etseler bile, bu Meclis’in gündemine alınıp, imzalar doğru mu değil mi diye araştırılacak...

“CİDDİ BULMUYORUM”
O kadar sıkışık bir takvim ki, iki ayağı bir pabuca sokmak gibi bir şey. Sine-i millete dönmek, tarihte hiç bir zaman olmamış bir şey. Murat Sökmenoğlu’nun bireysel bir eylemi olarak kalmıştı. Demokrat Parti vaktiyle 1946-1950 yılları arasında iktidarı demokratik yolda adım atmaya zorlamak için ‘sine-i millete döneriz’ demişti. 1946 seçimleri şaibeli bir seçimdi. O dönemde Demokrat Parti bunu slogan olarak kullandı. Ama hiç bir zaman bunun uygulaması olmadı. Bazılarının hoşuna gidiyor bunları tartışmak. Ben ciddi bulmuyorum.

Cumhuriyet Gazetesi Yazarı Orhan Birgit

“SİNE-İ MİLLETE DÖNEBİLSELERDİ”
Gazeteci-yazar Orhan Birgit de Cumhuriyet Gazetesi’ndeki ‘Yarın 8 Şubat’ başlıklı köşe yazısında konuyla ilgili olarak özetle şunları yazdı.”...8 Şubat’ı anımsamamın nedeni, onbirinci cumhurbaşkanının seçimini yapacak olan bugünkü TBMM’nin bu görevini, yeni oluşacak 23. dönem Parlamentosu’na bırakması için kullanabileceği seçenekler arasında bulunan sine-i millete dönme eyleminin son tarihi olması.
Meclis içindeki muhalefetin sayısal gücü, genel seçimleri Cumhurbaşkanlığı seçiminden önceye aldırmaya elbette yetmezde..Ama parlamentodaki sıralar boşaltılarak erken genel seçim için düğmeye basılabilirdi.
Sine-i millet denilen ve milletvekilliğinin sağladığı bütün olanakları, Meclis binasının merdivenlerine sırakarak halkın içine karışmayı simgeleyen bu kararı Cumhuriyet Halk Partisi milletvekilleri gerçekleştirebilirdi.”(NTV)