Dünya Bankası'nın son raporuna göre, Afganistan ekonomisi düşük enflasyon ve daha güçlü gelirler sayesinde üst üste iki yıldır büyüme gösteriyor. Ancak hızlı nüfus artışı, genişleyen ticaret açığı ve süregelen yoksulluk, ülkenin görünümünü olumsuz etkiliyor. Rapor, özellikle geri dönüş göçü ve istihdama odaklanarak, son ekonomik gelişmelerin ve orta vadeli görünümün kapsamlı bir değerlendirmesini sunuyor.

Afganistan GSYİH'sinin 2024'teki yüzde 2,5'lik büyümenin ardından 2025'te yüzde 4,3 oranında büyümesi bekleniyor. Tarım şiddetli kuraklığa rağmen rekor hasatla dirençli kalmaya, madencilik ve inşaat da ekonomik çıktıyı desteklemeye devam ediyor.

Genel büyümeye rağmen, 2025 yılında yüzde 8,6 olarak tahmin edilen hızlı nüfus artışı, kişi başına düşen GSYİH'de de 4'lük bir düşüşe yol açtı.

Enflasyon yüzde 2 ile en düşük seviyeye geriledi
Enflasyon, istikrarlı gıda fiyatları ve para biriminin değer kazanmasıyla desteklenerek, 2025 yılında ortalama yüzde 2 ile en düşük seviyeye geriledi. Rapora göre, fiyat istikrarı hane halkı için kısa vadeli rahatlama sağlasa da, ithalata olan yoğun bağımlılık ve dış şoklar risk yaratmaya devam ediyor.

Gelir tarafında da mali koşulların iyileştiği belirtilen raporda, daha güçlü uygulama ve uyum önlemleri sayesinde yerel vergi gelirlerinin 2025 yılında GSYİH'nin yüzde 17,1'ine yükselmesi bekleniyor. Bununla birlikte, azalan dış yardımlar genel mali bütçeyi daraltıyor.

Bankacılık sektörü ise kırılgan yapısını koruyor. Likidite baskıları devam ederken son dönemde artan nakit akışının büyük bir kısmı resmi bankacılık sisteminin dışında gerçekleşiyor. İslami finansmana geçiş ve resmi bankacılığa sınırlı erişim, özellikle yeni dönenler için finansal kapsayıcılığın önündeki en önemli engeller olmaya devam ediyor.

Geri gönderilen 2 milyon Afgan kırılganlığı derinleştiriyor
Dünya Bankası Afganistan Ülke Direktörü Faris Hadad-Zervos, ekonomideki toparlanmaya rağmen Pakistan ve İran'dan geri gönderilen 2 milyon Afgan'ın işsiz sayısını artırarak mevcut kırılganlıkları derinleştirdiğini savunuyor.

Yakın tarihteki en büyük geri dönüş dalgalarından birini yaşayan Afganistan'da, Eylül 2023 ile Temmuz 2025 arasında tahminen 4 ila 4,7 milyon kişinin geri dönüş yaptığı düşünülüyor. Özellikle sınır bölgelerinde ve kentsel merkezlerde yerel işgücü piyasaları ve kamu hizmetleri baskı altında.

Afganistan'daki gençlerin neredeyse dörtte biri işsizken, kadınların ekonomik katılımına ve eğitimine yönelik kısıtlamalar insan sermayesi gelişimini ve gelecekteki büyüme beklentilerini baltalamaya devam ediyor.

Sürdürülebilir toparlanma, özel yatırımları artırmak, finansal aracılığı derinleştirmek, ihracatı çeşitlendirmek ve geri dönenlerin yarattığı talebi verimli istihdam fırsatlarına dönüştürmek için de reform gerekiyor.

Afganistan yönetimi ise 15 Ağustos 2021'de Kabil'in düşmesinden bu yana Taliban kontrolünde.

Kaynak: Dünya