Üniversitelerde ders saatleri dışında kalan zamanlarda ve hafta sonlarında saati 3-3,5, aylığı 180-200 YTL’ye çalışan öğrenciler 1 Ekim’den itibaren ortada kaldı. Yürürlüğe giren reform yasası, yüzde 2’lik sigorta kesintisini yüzde 33,5’a çıkararak üniversite öğrencilerinin okullarında part-time çalışmasını olanaksız hale getirdi. Bu uygulamadan en çok İTÜ, İstanbul Üniversitesi, Ege, Marmara ve ODTÜ gibi istihdamının fazla olduğu üniversiteler etkilendi. Bunun üzerine öğrenciler yasaya tepki olarak “www. kovulduk.biz” adlı bir site açtı ve Facebook’ta bir grup kurdu. Kovulan üniversiteli internet üzerinden sorunu nasıl aşabileceklerini tartışırken, üniversiteler hizmetlerin durma noktasına gelmeden kanun değişikliği yapılması için Yüksek Öğretim Kurumu YÖK’le temasa geçti.

Yeni yasanın öğrencilere yarattığı sıkıntı şöyle: Örneğin öğrenci çalışıyorsa, dişi bile ağrısa 6 ay süreyle ağrıkesici alamayacak, kazandığı para ancak GSS primini karşılayacak ve eline bir şey geçmeyecek. Çalıştığı için burs hakkı da iptal edilecek. 850 öğrencisi part-time çalışan İTÜ Rektörü Prof. Dr. Muhammed Şahin, düzenlemeye tepkisini, “Üniversiteler işletilemez hale gelebilir. Lütfen Ankara’da bir şeyler yapılırken YÖK’ün görüşü de alınsın” diyerek belirti.

İstanbul Teknik Üniversitesi. Rektör Şahin ve Öğrenci Sosyal Hizmetler Birimi Başkanı Ümit Sayın ile Ege Üniversitesi Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanı Figen İnan NTVMSNBC’ye şunları söyledi:

İTÜ Rektörü Prof. Dr. Muhammed Şahin:
ÜNİVERSİTELER İŞLETİLEMEZ HALE GELİR
Bu affedilebilecek bir şey değil. 1,5-2 aydır sorun sürüncemede. Mevcut durumun değiştirilmesiyle ilgili olarak, yapılması gerekli yasal değişiklikle ilgili olarak YÖK’e başvurduk. Maliye Bakanlığı bunları yaparken YÖK’e sorulmuyor mu? Lütfen Ankara’da bir şeyler yapılırken YÖK’ün görüşü de alınsın. Sorunu YÖK Başkanı’yla görüştüm. Bu konuda bir çalışma yaptıklarını, bizden önce sorunun farkına vardıklarını ifade ettiler. Çözüm için çalışmaların hükümet tarafından hızlandırılması gerekiyor. Yoksa üniversiteler işletilemez hale gelir. Bilgi İşlem birimimizin işlerini öğrenciler yürütüyor, Bilgi İşlem bir üniversitenin candamarıdır. Bu nedenle çözümün bir an önce yapılması gerekiyor.

PARA VARDI AMA ÖĞRENCİLERE ÖDEME YAPAMADIK
Üniversitemiz genelde ay sonunda ödemeleri yapar. Öğrencilerimize 1,5-2 aylık ödememiz vardı. Yasa çıkınca geçmişe yönelik belli bir süreyi de kapsadığı için bunları ödeyemedik. Paramız olmasına rağmen öğrencilerimize ödeme yapamadık. Ödeseydik sorun çıkacaktı. Şu anda başka kaynaklarımız var, o kaynaklardan geçmişe dönük ödemelerimizi en kısa zamanda ödemeye, bayram öncesine yetiştirmeye çalışıyoruz ve geçici çözümler üretmeye çalışıyoruz. Ancak kaynaklarımız sınırsız değil. Toplamda yılda 500 bin YTL’ye yakın ödememiz var. Şu anda da 70-80 bin YTL’lik ödeme yapmamız gerekiyor.

Ümit Sayın (İTÜ Sağlık -Kültür Spor ve Öğr. Sosyal Hizmetler Birimi Sorumlusu):
ÖĞRENCİLERİN YÜZÜNE BAKACAK HALİMİZ KALMADI
Öncelikli olarak yeni nesil bilgisayarla haşir neşir oldukları için bilgisayar labaratuvarlarının tamamında öğrenci çalışıyor. Bilgi İşlem Dairesi’nde 50 öğrenci çalışıyor. Kütüphanede de çalışıyorlar. Fakültelerin labaratuvarlarında öğrencilerin deneyleri birebir yapması kadar güzel bir şey yok. Öğrencilerin çalıştırılmasındaki asıl amaç, işin kalitesinden çok öğrencinin motive olmasını sağlamak, okulla bağlarının geliştirmek ve bir taraftan da küçük harçlıklar kazandırmaktı. Onları ailelerinin kanatlarından çıkararak kendi ayakları üzerinde durabilen bireyler haline getirmekti. Bu işin çözümü için elimizden geleni yapmaya mecburuz. Fakat şimdi yemekhaneye giderken bile tereddüt halindeyim. Öğrencilerin yüzüne bakacak halimiz kalmadı. Onlardan biraz daha fedakârlık yapmalarını isteyemeyiz.Verdikleri emek gerçekten saygı duyulacak bir emek. Birçok noktada elimiz ayağımız durumundalar. 850’yi aşkın öğrencimiz bu hizmetten faydalanıp hem gelir hem de tecrübe kazanıyorlardı. Maliye Bakanlığı üniversitelerde çalışan öğrencilere asgari ücretten fazla bir ücret ödenmesini istemediği için onlara ancak 180-220 YTL civarında bir ücret verebiliyorduk.

YASAL DEĞİŞİKLİK OLMAZSA ÖĞRENCİ ÇALIŞTIRAMAYACAĞIZ
Bu kanun 2006’da ilk yayınlandığında oturup bu kanunu baştan aşağıya okuduk ve değerlendirdik. Kısmi zamanlı çalışma için herhangi bir sorun teşkil etmiyordu. Yasanın 1 Ekim’de yürürlüğe girmesiyle ve 28 Eylül’de yayınlanan tebliğle belge türü değiştirildi. “YÖK’te Kısmi İstihdam” diye bir belge türü vardır. SGK tarafından bu kaldırıldı. Orada yayınlanan belge türü içerisine bu belge türü konulmadı. Doğal olarak da üniversiteler çalıştırdıkları ve çalıştıracakları öğrencilerin prim ve hizmet belgelerini veremez hale geldiler. Sonrasında Marmara Üniversitesi ile birlikte Türkiye’deki tüm üniversitelere ulaşmaya çalıştık. Sonrasında YÖK’le temasa geçtik. Bu işi mecburen kanun değişikliğine gitmek zorunda çünkü yasal değişiklik olmadığı sürece öğrenci çalıştıramayacağız.

ÖĞRENCİ İŞÇİ STATÜSÜNE GİRERSE...
Sosyal Güvenlik Kurumu, yeni düzenleme nedeniyle çalıştırdığımız öğrencilerin prim ödemelerinin yüzde 33,5 üzerinden yapılmasını istiyor. Sorun şu: Yüzde 33,5 pirim ödendiğinde öğrenci işçi statüsüne girecek. Yani bir nevi kamu personeli sıfatını alacak. Eğer bir kamu kuruluşuna işçi alacaksanız 657 sayılı yasanın 4/b maddesi uyarınca alınır. İkincisi de, 29 günlük sözleşmeli personel statüsünde almak vardır. Kanunun mantığı, kamu personeli eliyle gördürülemeyecek şekilde ivedilik arzeden işlerin yürütülmesi için bu hizmetler satın alınır. 600-700 öğrenciyi işe aldığınız zaman bu zarurettir, ivedilik değildir. Bu nedenlerle her iki yasal düzenleme nedeniyle öğrenci çalıştırmak mümkün olmaz.

DİŞİ AĞRISA AĞRIKESİCİ ALAMAYACAK
Öğrenci tarafından baktığımızda ise yüzde 33,5’luk prim ödendiğinde kişi tam sigortalı sayılır. Öğrencinin başına gelecek olan ilk şey, aldığı bütün bursların kesilmesi olacaktır. Çünkü kendi gelirini elde eden bir kişi sayılacak. Yüzde 33,5 prim ödendiğinde hastalık sigortası, sağlık sigortası ödendiği için ailesinden almış olduğu sosyal güvenlik zırhı kalkacak. Ailesi üzerinden sağlık hizmetinden yararlanamayan öğrenci üniversite üzerinden sağlık hizmetinden yararlanacak. Ama öğrenci yüzde 33,5’luk primi ödendiği bu olanaktan da mahrum kalacak ve sigortasız sayılacak.

Kısmi zamanlı çalışma olduğu için, diyelim ki öğrenci ayda 5 gün çalıştı. 5510 sayılı sosyal güvenlik yasası gereğince 30 günün altında prim ödendiğinde sağlık hizmetlerinden yararlanmak mümkün olmayacak. Öğrenci yaklaşık olarak 6 ay boyunca dişi ağrısa ağrıkesici alamaz. Kapıda kalır. Yani yüzde 33,5 primi bizim ödememiz isteniyor ama bu imkansız.

ÖĞRENCİYE TEK KURUŞ KALMAZ
180 YTL öğrenciye ödeme yaptık diyelim. SGK bakarsanız, diyelim ki 8 günlük çalışmaya istinaden ödedik. 22 iş günü ile ilgili primi öğrencinin ödemesi gerekecek. 22 günlük prim de yaklaşık olarak 180 YTL’ye karşılık geldiği için öğrenci çalıştığı günlerden kazandığı parayla ancak GSS primini karşılayabilir. Kendisine tek kuruş kalmaz.

Figen İnan (Ege Üni. Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanı):
ÖĞRENCİLERE İHTİYACIMIZ VARDI
Üniversiteler sorunun ayırdına Kasım ayında vardılar. Kasım’ın 10’undan sonra bize bilgi geldi. O tarihten sonra müdahale ettik. Çünkü hem öğrenciye ihtiyacımız vardı, hem de öğrencinin kişisel gelişimi için bu çalışma biçiminin devam etmesi gerektiğine inanıyorduk. İşçi statüsü ile çalışmak başka bir şey, part-time çalışmak başka... Öğrenci boş zamanlarını, hafta sonlarını çalışarak değerlendirebiliyordu. Sosyal tesislerimizde, yüksekokularımızın bilgisayar laboratuvarlarında onlardan destek alıyorduk.

Şu anda tüm üniversiteler bu sorunla ilgili olarak iletişim halinde. Hem YÖK’e hem diğer ilgili kurumlara konuyla ilgili başvurularımızı yaptık. YÖK, başvurular üzerine geçen hafta hangi bölümlerde kaç öğrenci çalıştırdığımızı öğrenmek için hızlı bir çalışma yaptı ve bu konuda kanuni düzenleme ile ilgili olarak SGK ile görüştüklerini, konunun çözümü yönünde ivedi hareket ettiklerini belirtti. Bu konuda bir düzenlemenin yapılacağına mutlaka inanıyoruz.