NECLA DALAN/VATAN

Aralarında Desa, Kiğılı, İpekyol gibi birçok markanın da aralarında olduğu şirketlerindeki ciro düşüşü yüzde 20’yi buldu. En fazla sıkıntı Gaziantep, Hatay, Adana ve Şanlıurfa gibi illerde hissediliyor.

Türkiye ile Suriye arasında yaşanan gerginliğin ekonomik faturası netleşmeye başladı. Sınır kapılarından ticaret durma noktasına geldi. Vizelerin kaldırılmasından sonra Doğu ve Güneydoğu’daki birçok ilde ekonomiyi canlandıran Suriyeli turistler canlarının derdine düşünce alışveriş merkezlerinde ve mağazalarda cirolar ciddi anlamda düşmeye başladı.

Sıkıntı giderek artıyor

Temmuz ayı itibariyle aralarında Desa, Kiğılı, İpekyol gibi Türkiye’nin birçok önde gelen markasının da aralarında olduğu şirketlerindeki ciro düşüşü yüzde 20’yi buldu. En fazla sıkıntı Gaziantep, Hatay, Adana ve Şanlıurfa gibi illerde hissedilirken sektör temsilcileri önümüzdeki dönemde bu sıkıntının artarak devam edeceğine vurgu yaptı.

Sektör temsilcileri, “Suriye kanadında insanlar canlarının derdine düştü. Özellikle son 3-4 aydır ciddi sıkıntı yaşanıyor. Tüketiciler savaş psikolojisinin etkisinde...Kimse sınırı geçip alışveriş yapmayı göze almıyor. İşler bıçak gibi kesildi. Daha kısa bir süre öncesine kadar Güneydoğu’daki mağazalar yaptıkları cirolarla yüzümüzü güldürürken şimde cirolardaki kayıp yüzde 20’yi buldu. Bu gidişle de daha düşüş uzun zaman sürecek gibi görünüyor. Adana, Gaziantep, Şanlıurfa ve Hatay gibi illerde iş yapanlar çok gergin” değerlendirmesini yaptılar.

İpekyol, Machka ve Twist markalarıyla sektörde faaliyet gösteren Ayaydın-Miroglio Group’un Başkanı Yalçın Ayaydın, Suriye’deki gerginliğin sektör için büyük sıkıntı yarattığını anlattı.

Adana, Hatay ve Gaziantep’te işlerin durma noktasına geldiğini ifade eden Yalçın Ayaydın, “Bu illerde en büyük müşteri Suriye’den gelenlerdi. Ancak savaş gerginliği yüzünden Suriyeli vatandaşlar artık gelmiyor. Bu da cirolara olumsuz yansıyor. Oradaki gerginlik bitse, iki ülke arasındaki sorunlar halledilse bile toparlanma uzun bir zaman alacak. Bölgede iş yapan, mağazası olan markaların bu duruma hazırlıklı olması gerekiyor. Görülen o ki herkesin en az 1 yıllık bir kaybı göze alması gerekiyor” diye konuştu.

Perakende sektörünün duayenlerinden, Kiğılı markasının patronu Abdullah Kiğılı da bölgedeki sıkıntının özellikle bu ay arttığına dikkati çekmişti.

Suriye’den girişler kesildi

Hatay ve Gaziantep gibi illere Suriye’den girişlerin kesildiğini kaydeden Kiğılı, sözlerini şöyle sürdürdü: “Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki illerde Suriye gerginliği yüzünden ticari hayatta sıkıntı büyüyor. Ciddi bir gerginlik var ve Türkiye’ye Suriye tarafından geçişler kesildi. Bu gerginlikten önce özellikle haftasonlarında muazzam giriş oluyordu. Şimdi ise satışlarda ciddi düşüş var. Yüzde 20’leri buldu, yakında geçer de... Gerginlik devam ettikçe sıkıntı da büyüyecek.”

Desa’nın Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdürü Burak Çelet ise bölgedeki markaların 3-4 aydır ciddi sıkıntı yaşadığına dikkat çekti.

Burak Çelet, “Suriye’deki durum çok önemli... Vizelerin kalmasının da etkisiyle Güneydoğu Anadolu’daki mağazalar en iyi satışları yapan mağazalar oldu. Ancak Türkiye ile Suriye arasındaki gerginlik insanları savaş psikolojisine düşürdü. Bölgedeki işlerde ciddi bir yavaşlama var. Örneğin biz Türkiye’de satışlarda yüzde 14 yukardayız ama bölgede yüzde 20’ye varan düşüşler yaşandı. İnsanlar çok gergin. Biz de işlerimizin ağırlığı orada olmadığı için seviniyoruz” diye konuştu.

SURİYE’YE NE SATIYORUZ?

Türkiye, Suriye’ye ağırlıklı olarak mineral yakıt ve mineral yağlar, mumlar, ham demir-çelik, tuz, kükürt, toprak ve taşlar, alçı, çimento, kazan, makine ve cihazlarla demir veya çelikten eşya ihraç ediyor. 2011 yılında ihracatta en büyük kalemlerden ikisi minerallerle ham demir ve çelik oldu.

Sınır kapıları kapandı

GÜMRÜK ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, birkaç gün önce yaptığı açıklamada Türkiye ile Suriye arasındaki gümrük kapılarındaki işlemlerin geçici olarak askıya alındığını bildirmişti. Yazıcı, Nusaybin, Cilvegözü, Öncüpınar ve Karkamış gümrük kapılarında birtakım kısıtlamalara gidildiğini, Yayladağı ile Akçakale’de ise önlem olmadığını açıklamıştı. Yazıcı, Cilvegözü, Yayladağı, Karkamış ve Öncüpınar gümrük kapılarından Türkler’in Suriye’ye geçemeyeceğini, Suriyelilerin kendi ihtiyaçları için Türkiye’ye girebileceğini söylemişti. Öteyandan 2012 Ocak-Temmuz döneminde, Suriye kapılarından yük taşımacılığı kapsamında giriş çıkış sayısı yüzde 71 azalarak 88 bine geriledi. Yolcu taşımacılığı kapsamında giriş çıkış sayısı da yüzde 68 azalarak 248 bine düştü. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan‘ın yaptığı açıklamaya göre Türkiye’den Suriye’ye giden taşımalarda da Ocak-Mayıs’ta geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 87 düşüş oldu

Bölgedeki iller kan ağlıyor

TÜRKİYE ile Suriye arasındaki gerginlik en çok Hatay, Adana, Gaziantep, Kilis, Şanlıurfa ve Mersin gibi illeri vurdu. Transit ticaretin maliyeti çok arttı. Sınır ticareti sıfıra indi. Turist girişi durdu. Suriyeli turistlerin sayısındaki azalma en fazla Mersin’de hissediliyor. Vizelerin kaldırılmasının ardından 2010’da 50 bin 178 turistin gecelediği Mersin’de bu rakam 2011’de 8 bin 774’e geriledi. Bu yılın ilk yarısında ise sayının çok daha düşük olduğu belirtiliyor. Gaziantep’te 2010’da gümrük kapılarından 1 milyon 33 bin 571 kişi girerken, 2011’de bu sayı 804 bine düştü. Ziyaretçi sayısındaki düşüşün yanısıra nakliyeden halıya, gıdadan giyime birçok sektörde de işler bıçak gibi kesildi.