CHP ve ANAP'ın açıkladıkları destekle, milletvekili seçilme yaşını 30'dan 25'e düşüren Anayasa değişikliği önergesi dün Meclis'e sunuldu. Böylelikle Türkiye, üyesi olmak istediği Avrupa Birliği standartlarının üzerinde kalsa da AB'nin Akdenizli üyelerinin seçilme düzeyini yakalamış olacak.
Aslında AK Parti birkaç gün önce, dar bölge sistemine geçiş ve Türkiye milletvekilliğini de içeren daha geniş bir değişiklik paketi üzerinde çalıştıklarını açıklamıştı. Ancak CHP lideri Deniz Baykal, daha 11 Ağustos'ta Radikal'e yaptığı açıklamalarda, yalnızca seçilme yaşının 25'e indirilmesi ile sınırlı bir değişikliğe destek vereceklerini söylemiş, 3 Ekim'deki Meclis grup toplantısında da "20 gün kaldı" diye yeniden uyarmıştı.
AK Parti'nin önerisini yalnızca 25 yaş konusuna sınırlamasıyla CHP sözünde durdu (ve dokunulmazlıklar konusunu koşul koymadan) desteğini ilan etti.
Bu destekle başvuru vakit geçirmeden yapıldı.
Dün, yine seçimlere ilişkin yapılan bir başka değişiklik başvurusuyla da seçimlere bağımsız girecek adayların birleşik oy pusulalarında yer alması öngörülüyor. Bu durum, bağımsız adayların pusulalarının ayrıca basılmasıyla ortaya çıkan ve çok sayıda oyun geçersiz kalmasına ve sazı seçim usulsüzlüklerine yol açan durumu aşmayı amaçlıyor.
Peki bu acele neydi, 20 gün sınırı ne anlama geliyordu?
Anayasa değişikliklerinin Meclis komisyonlarında kabulü ardından Genel Kurul'da iki gün arayla iki kez görüşülmesi gerekiyor. Uzlaşma sonucu bu süreç asgari zamanda yapılabilir. 20 gün uyarısı buradan çıkıyor. Ancak bir de Cumhurbaşkanı'na tanınan 15 günlük onay süresini hesaba katmak gerekiyor. Bunları söyledikten sonra yeniden soralım: Acele ne?
Acele, bu değişiklikleri seçime yetiştirebilmekten kaynaklanıyor.
Anayasa'nın 67'nci maddesine göre, "Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamaz".
Bu madde Anayasa değişikliklerini bağlamıyor, dolayısıyla milletvekili seçilme yaşının 25'e düşürülmesi için Anayasa'nın 76'ncı maddesinin değiştirilmesini ilgilendirmiyor görünebilir. Oysa olayın iki ayrı yönü daha var. Birincisi, Anayasa değişikliği, seçim yasalarında uyum düzeltmeleri yapılmasına neden olacak. İkincisi, partiler bu değişiklikle birlikte oy kullanma usulünde değişiklik öngören, Milletvekili Seçilme Kanununu'nun 26 ve 28'inci maddelerindeki oy pusulası kuralının da ilk seçimde uygulanmasını istiyor.
Bu durumda partiler, 2007 genel seçimlerinin hangi tarihte yapılacağı üzerine de zımnen bir anlaşmaya varmış oluyorlar.
Sondan başa doğru gelirsek, şöyle açıklanabilir: Son seçim 3 Kasım 2002 Pazar günü yapıldı. Anayasa ve yasalara göre, beş yılı geçirmeden yenilenmesi gerekiyor. 3 Kasım 2007'den önceki Pazar günlerinin tarihlerine bakılırsa, değişiklik için neden 20 günden az zaman kaldığı anlaşılıyor.
Dün verilen öngergenin kabulü ve yürürlüğe girmesi için gerekli yasal süreçler, eğer bir yıl sonra uygulanacaksa, bizi 2007 Ekimi'nin ikinci yarısına getiriyor. Bu takvime göre, elimizde seçim yapılacak iki pazar günü kalıyor: 21 Ekim ve 28 Ekim 2007. Tabii 28 Ekim'de seçim yapılmaması için bir hüküm yok. Ancak ertesi gün milli bayram varken, çoğu okul olmak üzere resmi binaların seçime tahsis edileceği bir gün yerine 21 Ekim'in tercih edilmesi daha makul duruyor. Yani 28 Ekim'i bütünüyle dışlamamak kaydıyla, bir sonraki seçim tarihihin 21 ekim 2007 olacağı söylenebilir.
Meclis'teki bu önemli gelişmeler, Meclis'ten AB ile uyum için dokuzuncu paketin geçmesinin beklendiği, AB Genişleme Komiseri Olli Rehn'in uğurlanıp, Almanya Şansölyesi Angela Merkel'in Ankara'da temaslarda bulunduğu bir gün gerçekleşti. Meclis'ten beklenen bir başka kararın da Türk Ceza Yasası'nın 301'inci maddesinin düzeltilmesi olduğu geçerken söylenmeli.
Güzel de, hükümet ve muhalefet partileri, Türk Meclisi'nin yaşını, genç nüfusla uyumlu hale getirecek bu değişiklik üzerinde anlaşırken, diğer konulara hiç değinmiyorlar mı? Anlaşılan öyle. Peki bu ne anlama geliyor? Belki şu söylenebilir: Türkiye seçim yılına, seçim atmosferine erken girdi. Bundan böyle gelişmeler daha çok iç politikaya bağlı olacak gibi görünüyor.