Hükümetin Avrupa Konseyi Delegeler Komitesi’nde AİHM’nin (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi) yapısında reform önerisine yönelik tepkiler sürerken, Adalet Bakanlığı’nın AİHM kararlarının iç hukukta uygulanmasına yönelik temel yükümlülüklerini yerine getirmediği ortaya çıktı.
Adalet Bakanlığı, sadece Türkiye’nin taraf olduğu AİHM kararlarının resmi tercümesini yapıyor. AİHM’in kararları resmi olarak İngilizce ve Fransızca yazılıyor. Bu yüzden sözleşmeye taraf ülkeler bu kararları kendi dillerine çeviriyor. Ancak Adalet Bakanlığı, sadece Türkiye ile ilgili kararların tercümesini yapıyor, diğer 47 ülke ile ilgili kararların tercümesini yapmıyor. Bu yüzden AİHM kararlarının önemli bir bölümü iç hukukta uygulanamıyor. Oysa Anayasa’nın 90. maddesinin son fıkrasına göre AİHM kararları iç hukukta kanunların üzerinde bir yere sahip. Bu maddede temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası sözleşmelerle kanunlar arasında bir çelişki olması durumunda, uluslararası sözleşmelerin uygulanacağı hükme bağlanıyor. AİHM’in davalara bakarken temel aldığı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi de bu sözleşmelerin başında geliyor. Ancak Bakanlığın tercüme yapmamasından ötürü hukuku uygulayan hakim, savcı ve avukatlar AİHM kararlarından habersizler. Bu yüzden Anayasa’nın bu maddesi fiiliyatta uygulanamıyor.

YARSAV davayı kazandı

Bu durumun Anayasa ihlali anlamına geldiğini savunan YARSAV, Adalet Bakanlığı’na bağlı Adalet Akademisi’ne başvurarak AİHM kararlarının iç hukukta uygulanması gerektiğini, bunun için de tüm kararların tercüme edilmesini istedi. Akademinin bu talebi reddetmesi üzerine İdare Mahkemesi’nde dava açan YARSAV’ı mahkeme haklı buldu. Ancak Akademi, AİHM kararlarının tercümesinden kaçınmak için kararı temyiz etti. Davanın temyiz incelemesi halen Danıştay’da yapılıyor. Danıştay da yerel mahkeme kararını onarsa Akademi bütün AİHM kararlarının tercümesini yapmak zorunda olacak.

YARSAV Başkanı Ömer Faruk Eminağaoğlu, VATAN’a yaptığı açıklamada, şöyle dedi: “Türkiye, 2004 yılında Anayasa’nın 90. maddesinde yaptığı değişiklikten sonra temel haklar konusundaki uluslararası sözleşmelerin, yasaların önünde uygulanmasıyla ilgili hiçbir değişikliğe gitmedi. Diğer ülkeler hakkındaki AİHM içtihatlarının hiç birini Türkçe’ye çevirmemektedir. Yargıç, savcı ve avukatların, İngilizce ve Fransızca’yı bilme zorunlulukları yok. Bu içtihatlar, hak ve özgürlüklerinin kapsamı yönünden vatandaşları da ilgilendirmesine rağmen, AİHM içtihatları yeterince bilinemiyor ve uygulamada da bu nedenle yeterince gözetilemiyor. Ortaya daha fazla aykırılık ve daha fazla başvuru çıkıyor. Yargıç ve savcılar bilmedikleri dillerdeki kararları uygulamada gözetemeyince, avukatlar bunları ileri süremeyince, ister istemez temel hak ve özgürlükler alanlarındaki ihllaller de artıyor.”

vatan