Antlaşma Türkiye'ye Musul ve çevresindeki Kerkük, Süleymaniye, Tel Afer, Erbil ve Dohuk'u da içine alan 90 bin kilometrekarelik alana, dirliğin bozulması durumunda soydaşlarını korumak amacıyla müdahale hakkı veriyor. Türkiye Kuzey Irak'ta bir Kürt federasyonu kurulmasıyla bu hakkın doğduğunu savunuyor

Ankara, yeni Irak planı doğrultusunda 1926 tarihli Ankara Antlaşması ile Irak'ın Kuzeyi'nden doğan garantörlük hakkını uluslararası platformda masaya koymaya çalışıyor. Ankara Antlaşması'na göre, Türkiye'nin Musul ve çevresindeki 90 bin kilometrekarelik alana, ülkedeki dirliğin bozulması durumunda soydaşlarını korumak amacıyla müdahale hakkı bulunuyor. Müdahale alanının içine, Kerkük, Süleymaniye, Tel Afer, Erbil ve Dohuk'un büyük bölümü giriyor. Konuyla ilgili olarak antlaşmanın muhataplarından İngilizler ile çeşitli görüşmeler yapıldığı, Dışişleri Bakanı Abdullah Gül 'ün ABD temaslarında da konunun ele alındığı bildiriliyor.

Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgilere göre, şimdiye kadar yapılanlardan bir sonuç alamayan Ankara, Kerkük'e yönelik olarak son kozunu hazırladı. Buna göre, Türkiye 1926 tarihli, İngiltere ve Türkiye arasında imzalanan ve Türkiye'nin Irak'taki haklarından vazgeçtiğine hükmeden Ankara Antlaşması'nı kullanacak. Bu kapsamda antlaşmanın tutanaklarında, "Musul ili ve çevresini kapsayan 90 bin kilometrekarelik alanda" Türkmenlerin yaşadığının belirtilmesi ve Ankara Antlaşması'nın 2. maddesinde de Lozan Antlaşması'na atıf yapılması nedeniyle Ankara bölge üzerindeki haklarını ortaya koyacak.

Ankara, antlaşmayı bu kapsamda şöyle değerlendiriyor: "Musul eyaleti, 5 Haziran 1926 tarihli Ankara Antlaşması'yla Irak'a bırakıldı ve ülkenin parçalanması ya da Musul eyaletinin bulunduğu bölgelerde yeni bir yapının kurulması durumunda Lozan Antlaşması'na bakılmasına hükmedildi. Ancak Kuzey'de, Ankara Antlaşması'na aykırı olarak kurulan Kürt Federasyonu, düzenlemenin yürürlüğünü ortadan kaldırdı. Bu kapsamda antlaşmanın hükümsüz hale gelmesi, Musul, Kerkük, Erbil, Süleymaniye, Tel Afer ve Dohuk'un bir kısmını da kapsayan 90 bin kilometrekarelik alan üzerinde Türkiye'yi Lozan Antlaşması kapsamında hak sahibi yaptı."

Edinilen bilgilere göre, TSK ve Dışişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan proje Dışişleri Bakanı Gül'ün ABD temasları sırasında da gündeme getirildi. ABD'nin ise konuya ilişkin durumu incelemek istediği yanıtını verdiği vurgulandı. Durumu değerlendiren Türk diplomatik kaynakları oldukça umutlu olduklarını vurgularken, çalışmaların sürdüğünü ve antlaşmanın taraflarından olan İngiltere ile de bazı görüşmeler yapıldığını dile getirdiler.

Kabul edilmesi zor

Uluslararası kaynaklar ise bu durumun uluslararası kamuoyu tarafından kabul edilmesinin zor olduğunu belirtiyorlar. Kaynaklar özellikle bölgedeki zengin petrol kaynaklarının çokluğuna dikkat çekerken Irak'ta henüz bağımsız bir yapı kurulmasının söz konusu olmadığını Irak Cumhuriyeti'ne bağlı Kürdistan Federal Bölgesi'nin bulunduğuna dikkat çekiyorlar.

(Cumhuriyet)