KIVANÇ EL/VATAN

Adalet Bakanlığı geçen yıl Temmuz ayında savcılığa suç duyurusunda bulunulan Adana’daki Pozantı M Tipi Cezaevi’nde çocuklara kötü muamele ve cinsel istismar iddiaları ile ilgili radikal kararlar aldı. Bakanlığın iddiaların basında yer almasının ardından görevlendirdiği 3 cezaevi denetim elemanının verdiği ön bilgiye dayanılarak alınan kararları, Sincan Çocuk ve Gençlik Cezaevi’nde yapılan basına tanıtım turunda Adalet Bakanı Sadullah Ergin açıkladı.

Neden 8 ay sonra?

Adana Pozantı M Tipi Çocuk Cezaevi’nde 2011 yılının Kasım ayında disiplin soruşturulması başlatıldığını belirten Adalet Bakanı Sadullah Ergin, kararın neden geciktiğini şu sözlerle anlattı: “Disiplin ve adli soruşturmalar aşamasında gündeme getirilmeyen birtakım beyanların ortaya çıkmasına dönük bazı ön bilgiler elde edildi. Gerek İnsan Hakları Derneği’nin göndermiş olduğu ifade tutanaklarında, gerekse savcılığın çalışmalarında almış olduğu ifadelerde bugün gündeme gelen hususlarla ilgili doğrudan bir tespit söz konusu olmamıştı. Ancak aradan belli bir zaman geçtikten sonra ve yaklaşık 10 gündür bu konular tekrar gündeme taşındı. Bunun üzerine mevcut soruşturma ve disiplin soruşturmasına ilaveten, Adalet Bakanlığı’nın şu anda 3 cezaevi denetim elemanı Pozantı Cezaevi’nde psikologlar eşliğinde çocuklarla görüşüyor, çok titiz bir çalışma yürütülüyor.”

Tek kişilik odalara

“Bu olayla ilgili en ufak bir karanlık nokta ve kimsenin aklında bir sual kalmasına meydan verilmeyecek. Öncelikle bu soruşturma süresinde ve şu ana kadar yapılan yayınlar neticesinde Pozantı Cezaevi’nde bulunan 200 civarında çocuğun ruh sağlığını da düşünerek, içerisinde bulunduğumuz Sincan’daki Kapalı İnfaz Kurumu’na nakilleri ile ilgili bir karar alındı. En kısa süre içinde çocuklarımız buradaki birer kişilik odalara nakledilecek. Burada mevcut psikolog, sosyal çalışmacılara ilaveten takviye görevlendirilecek psikolog ve sosyal çalışmacılarla, kısa süre içinde bu atmosfere adapte etmeleri için bütün gayretler gösterilecek. Bu kararı olayın bu kadar gündeme gelmesinden sonra Pozantı Cezaevi tabelasının altında bu çocukların barındırılmasını onların psikolojileri açısından doğru olmadığı için aldık.” 200 çocuğun Ankara’ya nakledilmelerinin ardından cezaevinin çocuk bölümünün tamamen kapatılacağı ve boşalan bölümlere yetişkin mahkum alınacağı öğrenildi.

‘İsyanlar yüzünden karışıklar’

Bakan Ergin, Pozantı’da adli çocuk tutukluların siyasi tutuklu çocuklara kötü muamelede bulundukları iddiaları hatırlatılarak “Neden bir arada kalıyorlardı?” sorusuna ise “Daha önce bu çocuklar ayrı kalırken çeşitli yönlendirmeler sonucu 6 ay içinde 13 isyan çıkarmışlar. Yatak yorgan yakmışlar... Bunun üzerine mevzuata da aykırı olmadığı için diğerleriyle birlikte kalmalarına karar verilmiş” yanıtını verdi.

‘2 yıl sonra hepsi modern’

Bakan Ergin yakında tüm çocukların daha uygar tutukevlerinde kalacaklarını da söyledi: “Çocuk ceza infaz kurum olarak şu anda Diyarbakır, Kayseri, Tarsus ve Çorlu projelerimiz devam ediyor. Diyarbakır inşa halinde başladı, Kayseri, Tarsus ve Çorlu’nun projeleri yapılıyor. 2-2,5 yıl içerisinde Türkiye’deki tüm çocuk tutuklu ve hükümlüler bu tip cezaevlerinde, çocuk eğitim evlerinde barındırılacak.”

4 müdüre masa başı görev

2’si halen Pozantı Cezaevi’nde görevli ikinci müdür, biri eski Pozantı Cezaevi Müdürü ve biri de eski ikinci müdür olmak üzere 4 müdür, “idari tedbir” uygulanarak görevden alındı. Bakan Ergin’in isimlerini vermediği müdürlerin başında iddiaların yaşandığı tarihte Pozantı Cezaevi Müdürü iken Ankara Keçiören Çocuk Eğitimevi’ne müdür olarak atanması “terfi” olarak nitelenen Naci Tel geliyor. Tel, bu görevinden alınarak Balıkesir Açık Cezaevi’ne ikinci müdür olarak atandı. Yani Tel, hem görev yeri değişikliği hem de tenzili rütbeyle cezalandırıldı. Yine Pozantı Cezaevi’nde ikinci müdür iken Erciş Cezaevi’ne birinci müdür olarak atanan Alper Şirin ise Bafra T Tipi Cezaevi’ne ikinci müdür olarak gönderildi. Halen Pozantı Cezaevi’nde ikinci müdür olarak görev yapan Erol Değer Çanakkale Açık Cezaevi’ne, Mesut Gürkan ise Tekirdağ 1 Nolu F Tipi Cezaevi’ne ikinci müdür olarak atandılar.

İHD: Çocuklar ailelerinden uzaklaştırılıyor

İHD Cezaevi Komisyonu, çocukların Pozantı Cezaevi’nden Ankara’ya nakledilmesine tepki göstererek “Çocuklar ailelerinden ve yakınlarından uzaklaştırılıyor, Ankara’ya nakil ediliyor. Bu iyileştirme değil işkencedir” açıklamasında bulundu. Ergin ise bu tepkiye, “Burada kalan çocukların önemli bir kısmı zaten Mersin, Adana, Osmaniye civarından tutuklanmış çocuklar. Adana bölgesinde çocuk infaz kurumumuz olmadığı için onların burada bir süre barındırılma kararı alınmıştır” cevabını verdi. Ergin, Pozantı Cezaevi’nin TBMM İnsan Hakları Komisyonu’nun da çocuk cezaevi olarak devamında sakınca gördüğü bir mekan olduğunu anımsattı.

NELER OLMUŞTU?

Şikayet dilekçeleri işe yaradı

Pozantı M Tipi Çocuk ve Gençlik Cezaevi, ilk olarak 2011’in Temmuz ayında kamuoyunda ‘taş atan çocuklar’ olarak bilinen çocukların işkence, baskı ve tecavüz iddialarıyla gündeme geldi. Tahliye olan 7 çocuk İnsan hakları Derneği’nin Mersin şubesine başvurarak şikayet dilekçesi doldurdu. Fakat çocukların olayı cezaevinden tahliye olduktan sonra açıklaması ve ‘şahit oldukları olay’ diye aktarması, cinsel istismar ve şiddetin tıbbi açıdan ortaya çıkartılmasına ve adli işlem yapılmasına engel oldu. Adalet Bakanlığı bu iddialarla ilgili uzun süre adım atmadı, ancak yükselen tepkilerin ardından geçen hafta bir müfettiş gönderdi. 2007’den beri faaliyette olan cezaevi, 2 yıl önce de çocuklara işkence ve bir ölüm olayıyla gündeme gelmiş, TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu inceleme yapmıştı. Heyet orta bakımsızlık ve kirlilik saptamış, fiziki koşulların çocuklara uygun olmadığına dikkat çekmişti.

CHP ARAŞTIRMA RAPORUNU AÇIKLADI

‘İşkence, falaka ayak yıkatma...’

Taciz ve kötü muamele iddiaları üzerine CHP’li

5 milletvekili Adana, Mersin ve Pozantı’da incelemelerde ön araştırma raporu hazırladı.

İşte rapordan çarpıcı tespitler:

CHP milletvekilleri Ümit Özgümüş, Nurettin Demir, Veli Ağbaba, Özgür Özel ve Melda Onur, Pozantı Cezaevi’ndeki incelemeleri sonrasında rapor hazırlayarak CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’na sundu. Raporda, “Gözlemler ve Tespitler” başlığı altında şu değerlendirmeler yapıldı:

30 koğuşta 218 çocuk

Cezaevinde 218 çocuk kalıyor. Çocukların 39’u Terörle Mücadele Kanunu kapsamında cezaevinde. Cezaevindeki 30 koğuşta çocuklar, 4 koğuşta ise yaşı büyük mahkumlar kalıyor. İnsan Hakları Dernekleri tarafından bugüne kadar 25 çocuğun başvurusu alındı. Cezaevinden çıkan çocukların anlatımlarından yola çıkılarak, 2 ana başlıkta şikayetler var. Bunların ilki, “Birlikte kaldıkları adli tutuklu ve hükümlülere yönelik iddialar.”

Paspas sopasıyla dayak

Bu iddialar arasında; çamaşır yıkatma, masaj yaptırma, ayak yıkatma gibi özel işlerin yaptırılması, paspas sapı ile dayak atılması, koğuş mesullerinin daha çok yemek alması, etli yemeklerde etleri seçip almaları, ayak tabanlarına sopalar ile vurulması, basketbol potasına boğulacak derecede kafaların asılması, cinsel taciz, tecavüz yer alıyor. İkinci olarak “cezaevi yönetimi ile ilgili iddialar” yer alıyor. Bunlar arasında da; revire çıkma taleplerinin engellenmesi, şarkı söylerken, slogan atıyorsunuz denilerek dayak atılması, siyasi suçtan gelen herkese teröristsiniz denilerek dayak atılması, cezaevine ilk girişte işkenceye maruz kalma gibi şikayetler bulunuyor.

Çözüm önerileri

Raporun “Çözüm Önerileri” başlığı altında şu öneriler yer aldı:

TARAFSIZ KOMİSYON: Adalet Bakanlığı tarafından yürütülen soruşturmanın yanlı olacağı düşünülmektedir. Dolayısıyla Pozantı Cezaevi’nde bulunan müfettişler derhal geri çağrılmalıdır. Yaşanılan sorunları ve ortaya konulan iddiaları araştırmak üzere tarafsız bir araştırma komisyonu kurularak konu tüm detayları ile ele alınmalı ve incelenmelidir.

ALTYAPI DÜZELMELİ: Pozantı Çocuk Cezaevi’nin fiziki altyapısı mutlaka düzeltilmelidir. Koğuşların ve tuvaletlerin bakımı yapılmalı, ranzalar ve yataklar değiştirilmeli, araç gereç eksiklikleri giderilmelidir.

SİYASİLERE AYRI KOĞUŞ: Siyasi tutuklu olarak değerlendirilen çocuklar ile adi suçlardan cezaevinde kalan çocukların ayrı koğuşlarda tutulması meydana gelebilecek olumsuz durumları ortadan kaldıracaktır. Pozantı Çocuk Cezaevinde kalan yaşı 18’in üzerinde 14 tutuklu başka cezaevlerine gönderilmelidir.

GARDİYANLARA DENETİM: Cezaevinde görev yapan infaz koruma memurlarının koğuşlardaki kötü muameleleri takip etmeleri, meydana gelebilecek olumsuz durumları olaylar meydana gelmeden önce engellemeleri gerekmektedir.

DENETLEME KOMİSYONU: Türkiye’deki tüm çocuk cezaevlerinin denetlenebilmesi için, içerisinde psikolog, pedagog, psikiyatr, uzman hekim, mimar, mühendis ve hukukçuların da bulunduğu daimi bağımsız bir ‘denetleme komisyonu’ oluşturulmalıdır.

BAKAN İSTİFA: Adalet Bakanı istifaya çağrılmalı ve hakkında gensoru önergesi verilmelidir