Türkiye’nin 2008 Ulusal Programı’nda, 2010-1011 takviminde sınır güvenliğiyle ilgili İçişleri Bakanlığı’na bağlı sınır güvenlik teşkilatı kuracağı taahhütü verdiğini hatırlatan uzmanlar, gündeme gelen özel birliklerin Fin modeline tıpa tıp uyduğunu söylüyor.

Başbakan Erdoğan’ın gündeme getirdiği önce “özel ordu” sonra da “özel sınır birlikleri” diye anılan oluşum, AB hedefleri doğrultusunda yapılan sınır güvenliği çalışmalarını yeniden gündeme getirdi. Türkiye, AB’yle uyum sürecinde 2010-2011 takviminde sınır güvenliği ile ilgili İçişleri Bakanlığı’na bağlı profesyonel bir sınır güvenlik teşkilatı kuracağını 2008 Ulusal Programı’nda taahhüt etmişti. Özel birlik projesinin bu yıl gündeme taşınması da bu taahhütü akıllara getirdi.

Türk projesinde Finli Albay

Konuyla ilgili çalışan uzmanlara göre Türkiye’de tartışılan özel sınır birlikleri Finlandiya modeline benziyor. Türkiye’nin AB’yle yürüttüğü Entegre Sınır Yönetimi alanındaki çalışmalara katılan AB Delegasyonu kadrosunda Finlandiya Sınır Muhafaza Genel Müdürlüğü’nden bir albayın da bulunması bu yöndeki yorumları güçlendiriyor.

İçişleri Bakanlığı’na bağlı olacak

2009 Türkiye İlerleme Raporu’nda da entegre sınır yönetimiyle ilgili Ulusal Eylem Planı’nın uygulanması konusunda sınırlı bir ilerleme kaydedildiğine değiniliyor, özellikle polis ve gümrük muhafaza makamları arasındaki işbirliğinin zayıf olduğuna dikkat çekilerek, sınırlar için İçişleri Bakanlığı’na bağlı askeri olmayan, yeni bir sivil kolluk kurulması için daha fazla adım atılması gerektiğinin altı çiziliyor.

48 öğrenciyle faaliyete geçti

Aynı konuyla ilgili olarak 2009 ilerleme raporunda Polis Akademisi’nde sınır güvenliği çalışmaları konusunda özel bir bölümün 48 öğrenciyle faaliyete geçtiği de belirtiliyor. Bu çerçevede, iltica ve göçle ilgili yeni büronun kurulmasının ardından yeniden yapılandırılan Dış Sınırlar Görev Gücü’nün Ocak 2009’dan beri iki ayda bir toplandığı, sınır geçiş noktalarının modernizasyonuna devam edildiği, Polis Akademisi’nde sınır güvenliği konusunda 48 öğrenciyle faaliyete geçtiği yer alıyor.

AB önerdi, Türkiye seçecek

İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) için “AB’de ve Türkiye’de Sınır Yönetimi Değerlendirme Notu” başlıklı raporu hazırlayan uzman Zeynep Özler de Fin modeline dikkat çekiyor: “Türkiye İçişleri Bakanlığı’na bağlı profesyonel sınır güvenlik teşkilatını yükümlüklerinin belirlediği takvimi içeren 2008 Ulusal Program belgesinde taahhüt ediyor. Buradan anlıyoruz ki Türkiye, sınır güvenliğiyle ilgili bu çalışmayı verdiği taahhüt çerçevesinde hızlandırmış olabilir. Ancak AB içinde sınır güvenliğiyle ilgili tek bir model yok. AB tek bir model önermez. Fakat AB’nin sınırlarda İngiltere’deki gibi sivil yapılanmayı tercih ettiğini biliyoruz. Türkiye AB üyesi ülkelerin sistemlerini inceleyerek kendi şartlarını da göz önünde bulundurarak yeni bir model oluşturuyor demek mümkün. Ancak bu noktadan bakıldığında Finlandiya’nın sınır güvenliği modeli şu anda Türkiye’nin tartıştığı modele benziyor. AB belli bir model önermediği gibi yapılanmayla ilgili detaya girmez. AB ve Türkiye belli başlıkları belirliyor. İçeriğini ülkeler oluşturuyor. Ancak sınır güvenliğinde hem Türkiye hem de diğer ülkeler iç siyasi dinamikleri ve kendi koşulları doğrultusunda uygulamasını AB’ye yakınlaştırmak zorunda. Türkiye kendine en uygun modeli zaman içinde AB’nin de istekleri doğrultusunda benimseyecektir. Çünkü her ülkenin büyüklüğü, ordusunun gücü, sınır sorunları farklı. Mesela AB ülkeleri sınırlarında bir terör tehditi yok. AB’ye baktığınızda Türkiye’nin bulunduğu coğrafyayla eşdeğer konumda tutabileceğiniz başka bir ülke yok.”

Finlandiya’da sınır birliği İçişleri’ne bağlı

- Yarı askeri nitelikli “Sınır Muhafaza Genel Müdürlüğü”, İçişleri Bakanlığı’na bağlı görev yapıyor.

- Subaylardan oluşan personel, Harp Okulu ile Sınır ve Kıyı Muhafızları Okulu’nda yetişiyor.

- Üniformalı görevliler, askeri sistem benzeri rütbe taşıyor.

- Sınır birlikleri, polis ve gümrükle eşgüdümlü çalışıyor.

- Finlandiya’da ayrıca bir sahil güvenlik teşkilatı bulunmuyor.

- Sınır geçiş noktalarında görev yapan polisler de bu birliğe bağlı.

- Atamalar, İçişleri Bakanlığı tarafından yapılıyor.

- Terfi sisteminde Silahlı Kuvvetler’e benzer bir yapı uygulanıyor.
 
İlker AKGÜNGÖR / VATAN