İRAN’ın bu açıklaması, nükleer faaliyetlerini askıya alması yönünde 6 batılı ülke tarafından verilen ültimatomdan bir gün sonra geldi.

Dün Tahran Yönetimi’nin, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) Başkanı Muhammed el Baradei’ye geçen pazartesi günü bir mektup göndererek, bu ikinci tesisin varlığı hakkında bilgi verdiği ortaya çıktı. Böylece, İran’ın Natanz’daki tartışmalı uranyum zenginleştirme tesisi dışında aynı türde bir tesisinin daha bulunduğu resmen doğrulanmış oluyor. Bir yetkili, yeni yeraltı tesisinin Tahran’ın 160 km güneybatısında bulunduğunu ve 3 bin santrifüjlü santralin gelecek yıl faaliyete geçebileceğini ifade etti.

İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad “Gizlimiz saklımız yok. UAEK şartları çerçevesinde çalışıyoruz. İran, ABD Yönetimi’ne her nükleer tesisini söylemek zorunda değil” dedi. Yönetmeliklere göre, radyoaktif madde işlemeye başlamadan 180 gün önce UAEK’ya haber vermek gerekiyor.

İran haberi, dünyayı şekillendirmek için G-20 liderlerinin masaya oturduğu Pittsburgh’a bomba gibi düştü. İran’ın dünyayı tiye alan bu açıklamasına ilk tepki Başkan Barack Obama’dan geldi. Obama, yeni nükleer tesisinin varlığını açıklamasının, İran’ın uluslararası kurallara uymadaki isteksizliğini sergilediğini söyledi.

ABD’nin ikinci tesis hakkında uzun zamandır bilgi sahibi olduğu, ancak sağlam delilleri beklediği, ABD ve Fransa’nın geçtiğimiz haftalarda elde ettiği somut kanıtlar bulunduğu belirtildi.

ABD biliyordu Çin yeni öğrendi

Bir ABD yetkilisi, Reuters’e şu açıklamayı yaptı: “Açıklamayla birlikte, İran’ın atom bombası yapması zorlaştı. Tüm santrifüjlerin yerleştirilmesi için daha birkaç ay vardı. İsrail bu tesisten ve konunun bugün (dün) dünyaya açıklanacağından da haberdardı. Obama da biliyordu. New York’ta Medvedev’e de bu tesisten bahsetmişti. Çin ise bundan dün haberdar oldu..”

Dünya karıştı

ABD, İngiltere, Almanya ve Fransa liderleri, yeni uranyum zenginleştirme tesisi bulunduğunu açıklayan İran’a sert tepki gösterdi.

ABD Başkanı Barack Obama: İran dünyaya meydan okuyor. İran’ın uluslararası sorumluluklarını yerine getirip uluslararası toplumun güvenini kazanma zamanı geldi.

ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton: Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, varlığı yeni ortaya çıkan tesis hakkında acilen soruşturma başlatmalı. 1 Ekim tarihine kadar İran’a verdiğimiz süre geçerli, ama bir an önce programın barışçı amaçlı olduğundan emin olmamız gerek.

Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy: İran, ikinci bir tesis inşa edip, dünyadan saklayarak Güvenlik Konseyi kararlarını açıkça ihlal etti.

İngiltere Başbakanı Gordon Brown: İran’ın kandırmacası uluslararası toplumu kızdırdı ve şoke etti. Tüm seçenekler masada.

Almanya Başbakanı Angela Merkel: Çok endişeliyiz. İran tüm bilgileri Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu ile paylaşmalı.

Rusya Devlet Başkanı Medvedev’in Sözcüsü: Endişe duyduk.

Çin: İran’ı UAEK ile işbirliği yapmaya çağırıyoruz.