ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'nin geçen hafta Ermeni soykırımı tasarısının kabul etmesi Ankara-Washington gerilimini tırmandırdı. TESEVin davetlisi olarak gittiğimiz Erivan'da ise bu konuda memnun bir sessizliğin hakim olduğunu gözledik. Ermeni diasporası üzerinden etkili görülen Daşnaksütyun Partisi'nin Uluslararası Genel Sekreteri Giro Manoyan ile tasarının kabul edilmesinin ardından cumartesi günü bir araya geldik. Manoyan'ın Akşam'a değerlendirmeleri söyle: 

- Türkiye ile protokollerin gündeme gelmesinin ardından hükümetten ayrıldınız. İlişkilerin gelişmesini istemiyor musunuz?
Biz Türkiye ile ilişkilerin hiçbir önkoşul olmadan gelişmesini istiyoruz. Protokollerde kelime oyunu yapılıyor. Karabağ, soykırım ve yasal sınır konularında bu protokoller bize önkoşullar dayatıyor ve biz bunu istemiyoruz.

ERMENİLER PROTOKOLE KARŞI
- Sizin partiniz diaspora üzerindeki gücü ile tanınıyor. ABD'nin 1915'i soykırım olarak tanımasına uğraşıp, Türkiye'yi sıkıştıracağınıza bu konunun protokol süreciyle iki ülke arasında çözülmesini sağlasanız daha yapıcı olmaz mı? 
Benim görüşüme göre Ermenilerin çoğu bu protokollere karşı. Türkiye ile Ermenistan arasındaki protokollerin onay süreci zaten bir süredir askıda. Bunun tasarı ile bir ilgisi yok. Türkiye Karabağ sorunu çözülmeden protokolleri onaylamayacak. Süreci baltalayacak olan protokoller değil. Türkiye'nin duruşu nedeniyle süreç zaten tıkanmış durumda.

- Karabağ sorunu tümüyle çözülmese  ancak işgal altındaki 7 reyondan çekilme   sinyali verilemez mi Türkiye'nin elini rahatlatmak için?
Reyonlarda çekilme basit bir şey değil. Bu ancak Karabağ konusunda kapsamlı bir mutabakata varılması ile ilgili ve bu da çok kısa bir sürede olacak birşey değil.

- Tasarının Dış İlişkiler Komitesi'nde tanınmasının ardından mutlu musunuz?
Henüz mutlu değilim, çünkü süreç daha tamamlanmadı. Eğer Türkiye ABD'deki tasarıya bu kadar önem vermeseydi, bizim için de bu kadar büyük bir sembolik önemi olmazdı. Bizim bundan sonra izleyeceğimiz yol Türkiye'ye dışarıdan baskı yapmak ve sivil toplumla diyaloğa geçmek olacak.

MEVCUT HAKTAN VAZGEÇMEYİZ
- Soykırım kabul edilirse, ardından ne geliyor sizin için?
Benim bu konuya cevabım, buradaki herkes tarafında kabul edilmiyor olabilir. Ama bize göre, Türkiye ile mevcut sınırlar yasal sınırlar değil. Tarihi olarak Batı Ermenistan bize ait. (Türkiye'nin doğu illerini kastediyor) Bu konuda elimizde ABD Başkanı Wilson'un onayladığı tahkim senedi var. Sevr yürürlüğe girmedi ama tahkim senetlerinin bu uluslar arası anlaşma gibi yürürlüğe girmesine gerek yok ve bu belgenin altında da Osmanlı yetkililerinin imzası var.  Ermenistan ile Türkiye hiçbir zaman mevcut sınırların yasal olduğu üzerine anlaşma yapmadı.

- Yaşadığımız bu yüzyılda gerçekten Türkiye'den toprak talebinde bulunabileceğinize inanıyor musunuz?
Gelecekte ne olacağını asla bilemezsiniz. Bu olabilir de, olmayabilir de. Ama bizim mevcut haklarımızdan vazgeçmememiz gerekiyor. Eğer elinizdeki haklardan vazgeçerek müzakere ederseniz, hiçbirşey alamazsınız. Türkiye Batı Ermenistan'ı bu şekilde kullanmaya devam edecekse, 1915'ten beri kullanımı için bize para ödenmesi gerekiyor. Bir de zaten bizim olan topraklarımıza giriş izini için bazı ayrıcalıklarımız olmalı. Mesela vizeye gerek olmamalı, bölge askersizleştirilmeli.

Soykırımın tanınması ulusal güvenlik konusu
- 1915 olaylarını soykırım olarak tanımak ve Batı Ermenistan miti kimliğinizin ayrılmaz parçaları mı?
Ermeni medeniyetinin büyük kısmı Batı Ermenistan'da gerçekleşti. Ermenilerin tarihteki 10 başkentinin 7'si bu sınırlar içinde. Soykırım ise tüm Ermeniler için evrensel gerçek. Soykırımın tanınması, Ermeniler için bir ulusal güvenlik konusu. Soykırımın tanınmasının ardından ne yapılacağı ise, Ermenilerin farklı düşündüğü bir konu. Soykırım, özellikle diasporanın kimliğinin ayrılmaz bir parçası.

Türkiye Naziler gibi görülecek
- ABD Parlamentosu'nun 1915'i soykırım olarak kabul etmesi sizin hayatınızda neyi değiştirecek?
Biz 1973'ten beri dünyanın hemen her ülkesinde soykırımın uluslararası alanda kabulü için uğraşıyoruz. Bu Türkiye'nin soykırımı reddetmesine yönelik bir tepki hareketi. Pek çok şey değişecek. Kaliforniya'da soykırım mağdurlarının sigorta şirketlerine açtığı tazminat davaları ABD hükümeti bunu resmen soykırım kabul etmediği için reddedildi. 'Eğer soykırım yoksa, mağduru da yoktur' mantığıyla bu başvurula anayasaya aykırı bulundu. Soykırımın kabulü bu başvuruların önünü açacak. Bu durum Türkiye ile değilse de, sigorta şirketleri ve mağdurlar arasında bir durum. Aynı zamanda medyada 'soykırım iddiaları' denemeyecek eğer resmen kabul edilirse. 'Türkiye soykırımı kabul ederse Naziler gibi görülecek' yorumları son derece yanlış. Tam tersine, Türkiye bunu kabul etmediği sürece Naziler gibi görülecek.

Erivan, 24 Nisan öncesi imza çekmez
- 24 Nisan'da Obama ne yapar bu sene?
Ne olacağını bekleyip görmek lazım. O zamana dek yaşanacaklar çok önemli. Ama ben Ermenistan Hükümeti'nin Obama'yı garip bir duruma sokmak isteyeceğini sanmıyorum. Bu nedenle 24 Nisan öncesi protokol sürecini bitirmeyeceklerdir diye düşünüyorum. Bunu 25 veya 26 Nisan'da yapabilirler, ama 24'ünde değil.

Şenay YILDIZ/ ERİVAN