“Ortayol” formülü muhalefetçe kabul edildi ancak...

Şebnem HOŞGÖR / VATAN ANKARA
Uzlaşma Komisyonu’nun AK Partili üyelerinden Şahin’in önerdiği “ortayol” formülü muhalefetçe kabul edildi. Ancak diğer AK Partili üye Şentop’un karşı çıkması üzerine din, vicdan ve inanç özgürlüğü maddesinin müzakereleri ertelendi.

Yeni anayasanın en kritik maddeleri arasında yer alan “Din, Vicdan ve İnanç Özgürlüğü” üzerinde Uzlaşma Komisyonu’nda partiler arasında görüş ayrılığı sürüyor. Yazım alt komisyonunda günlerce süren müzakerelerine rağmen partiler arasında görüş birliği sağlanamayan “Din Vicdan ve İnanç Özgürlüğü” maddesi, hiçbir şekilde anlaşma ihtimalinin kalmaması üzerine tamamında partilerin görüş ayrılığını yansıtır biçimde parantez içinde ifadelerin yer aldığı 8 fıkra halinde Uzlaşma Komisyonu’nun gündemine geldi. Ancak Uzlaşma Komisyonu’nun geçtiğimiz hafta içinde yaptığı toplantılarda da sonuç değişmedi.

CHP’nin ısrarı

Edinilen bilgiye göre toplantılarda AK Parti, komisyona sunduğu metinde olduğu gibi din vicdan ve inanç özgürlüğünün hiçbir şekilde sınırlanmamasını istedi. CHP ise bu özgürlüğün “kamu düzeni, genel sağlık ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla” sınırlanabilmesi gerektiğini savundu. CHP’nin bu yöndeki ısrarı üzerine AK Partili Ş, inanç özgürlüğünün sınırlanmasının fiilen mümkün olamadığını vurgulayarak, düşünceyi ifade etme özgürlüğü, örgütlenme özgürlüğü gibi pek çok maddede zaten hakları sınırlayıcı hükümlerin konulduğuna işaret etti ve “Düşünce ifade etme, örgütlenme dini amaçla da yapılsa zaten bu hükümlerdeki sınırlamalara tabi olacak. O nedenle bu maddeye ayrıca bir sınırlayıcı hüküm konulmasına gerek yok” görüşünü dile getirdi.

İnanmama özgürlüğü

CHP ve BDP’nin madde metnine “Bu özgürlük dini inancını değiştirme ve herhangi bir dine inanmama özgürlüğünü de içerir” hükmünün konulması talebi de tartışma yarattı. İki partinin önerisine itiraz yine AK Partili Şentop’tan geldi. Şentop, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni göstererek, bu sözleşmede de “inanmama özgürlüğü” gibi bir kavrama yer verilmediğini söyledi. MHP ise “Din ve vicdan özgürlüğü milletin, laiklik devletin değeri. Hem devletin hem milletin değerini dikkate alarak bir düzenleme yapmamız gerekir” görüşünü dile getirdi.

CHP, AK Parti önerisinde yer alan “hiç kimsenin inancının gereklerini yerine getirmekten ya da getirmemekten dolayı kınanamayacağı, suçlanamayacağı ve farklı bir muameleye tabi tutulamayacağı” ifadesine de itiraz etti. CHP, başta türban olmak üzere dini kılık kıyafet ve sembollere her alanda özgürlük sağlayacak bu ifade yerine “Devlet, işlem ve eylemlerinde bütün dini inançlara karşı tarafsızdır; din, inanç ve kanaatlerin çeşitliliğine dayalı toplumsal çoğulculuğa saygı gösterir” fıkrasını önerdi.

Sürpriz öneri

Komisyonda karşılıklı tartışmalar sürerken, AK Partili Mehmet Ali Şahin’den sürpriz bir öneri geldi. Şahin, uzlaşma sağlanabilmesi için muhalefetin taleplerini de karşılayacak bir ara formülü gündeme getirdi. Komisyon üyelerinden edinilen bilgiye göre Şahin’in önerisinde, partisince komisyona sunulan metinde yer alan ve dini inancının gereklerini yerine getirme nedeniyle kimsenin farklı bir muameleye tabi tutulamayacağını öngören ifadeye yer vermedi. Şahin önerdiği metinde, CHP ve BDP’nin talep ettiği “inanmama özgürlüğü” de yer aldı.

Şahin’den gelen bu sürpriz adım üzerine önerilen ortayol formülünün değerlendirilebilmesi için toplantıya 5 dakika ara verildi. Her parti kendi içinde değerlendirme toplantı yaparken, muhalefet Şahin’in formülü üzerinden maddenin diğer fıkralarının müzakerelerine devam etme kararı aldı. Aranın ardından muhalefet bu kararını deklare ederken, uzlaşma umudu doğuran Şahin formülüne itiraz, AK Parti’nin diğer komisyon üyesi Mustafa Şentop’tan geldi. Şentop, CHP ve BDP’nin talebi doğrultusunda Şahin’in metne girmesine onay verdiği “inanmama özgürlüğü”ne “Biz burada inanç özgürlüğünü düzenliyoruz. İnanmama inancı diye bir şey olabilir mi?” diyerek karşı çıkarken, yine Şahin’in önerdiği metinde yer almadığı öğrenilen “Bu hak tek başına veya topluca, açık veya kapalı olarak ibadet, eğitim, öğretim, uygulama, tören ve örgütlenme yapmak sureti ile dinini ve inancını yaşama, açıklama ve yayma hürriyetini de kapsar” ifadelerinin korunmasında da ısrarcı oldu.

Görüşme ertelendi

Şentop’un bu direnişi üzerine, AK Partili Şahin’den de geri adım geldi. Edinilen bilgiye göre Şahin, “Anlaşılıyor ki bu madde üzerinde herkesin biraz daha çalışması gerekiyor. Partilerin kendi içlerinde dahi görüş birliği sağlanamayan bu bu maddeyi daha sonra müzakere edelim” görüşünü dile getirdi. Şahin’in talebi doğrultusunda toplantıya başkanlık eden CHP’li Süheyl Batum, madde görüşmelerinin ertelendiğini duyurdu.